Światowa Agencja Antydopingowa

Światowa Agencja Antydopingowa (ang. The World Anti-Doping Agency, WADA, fr. Agence mondiale antidopage, AMA) – niezależna fundacja prawa szwajcarskiego utworzona pod przewodnictwem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOl) 10 listopada 1999 roku w Lozannie, w Szwajcarii. Jej celem jest koordynacja walki przeciwko używaniu niedozwolonych środków chemicznych w sporcie. W 2001 roku organizacja przeniosła swoją główną siedzibę do Montrealu, w Kanadzie. 1 stycznia 2020 roku stanowisko prezydenta objął Witold Bańka, minister sportu i turystyki w rządach Beaty Szydło oraz Mateusza Morawieckiego.

Agencja pracuje na rzecz poszczególnych federacji sportowych w zakresie edukacji i badań nad wdrożeniem procedur testów antydopingowych. Publikuje również listę zakazanych substancji i metod, których stosowanie jest zabronione we współzawodnictwie sportowym (Lista substancji i metod zabronionych).

Historia

Istnienie i działalność agencji początkowo wzbudzało liczne kontrowersje i opór niektórych środowisk. Głównym argumentem jej przeciwników był fakt, że agencja jest fundacją prywatną – podmiotem powstałym na podstawie prywatnego prawa szwajcarskiego. Szczególnie kłopotliwe okazały się relacje między WADA a rządami państw. Obawiano się, że prywatna organizacja zacznie wymuszać na państwach pewne rozwiązania legislacyjne.

W związku z tymi wątpliwościami pierwsze lata istnienia WADA poświęcono na usankcjonowanie działania agencji i wzmocnienie jej pozycji na arenie międzynarodowej. Chociaż początkowo była finansowana przez MKOL, obecnie jedynie połowę swojego budżetu czerpie z tego źródła, podczas gdy pozostała część pochodzi ze światowych organizacji rządowych. Bardzo ważne w tym kontekście było uznanie kompetencji WADA przez Komitet Ministrów Rady Europy w 2002 roku. 5 marca 2003 roku w Kopenhadze z inicjatywy agencji na Światowej Konferencji Antydopingowej przyjęto Światowy Kodeks Antydopingowy.

Przyjęcie tego kodeksu przez komitety olimpijskie państw było warunkiem dopuszczenia ich do igrzysk olimpijskich w Atenach. Po raz pierwszy w historii ujednolicono politykę antydopingową wszystkich krajów we wszystkich dziedzinach sportowych.

Polska miała czas na przyjęcie kodeksu do igrzysk olimpijskich w Turynie (luty 2006). Jako że adresatem kodeksu nie mogą być rządy, wprowadzany on jest za pośrednictwem międzynarodowych federacji sportowych, które nakładają stosowne obowiązki na krajowe związki sportowe.

W dniach 5-7 listopada 2019 r. odbyła się w Międzynarodowym Centrum Kongresowym w Katowicach 5. Światowa Konferencja Antydopingowa. Podczas Konferencji zatwierdzone zostały zmiany w dokumentach WADA, w tym Światowym Kodeksie Antydopingowym. Konferencję otworzył Prezydent RP Andrzej Duda. Z okazji Konferencji Poczta Polska wyemitowała okolicznościową kartkę pocztową.

Przedstawiciele Polski

5 kwietnia 2017 r. na członka komitetu wykonawczego agencji wybrany został minister sportu i turystyki Witold Bańka. 14 maja 2019 wybrano go na stanowisko Prezydenta organizacji (z kadencją od 1 stycznia 2020). W latach 2010-2011 w Zarządzie WADA zasiadał ówczesny minister sportu i turystyki Adam Giersz.

Organizacja

Zgodnie ze statutem, Światowa Agencja Antydopingowa posiada dwa organy decyzyjne, Komitet Wykonawczy oraz Zarząd.

Komitet wykonawczy Światowej Agencji Antydopingowej

Komitet wykonawczy WADA składa się z 12 osób, z których część wybierana jest spośród członków zarządu WADA. Prezydent i wiceprezydent WADA są członkami zarówno komitetu wykonawczego, jak i zarządu agencji. Pozostałych 10 członków wybieranych jest przez zarząd agencji. Komitet wykonawczy podejmuje decyzje zwykłą większością głosów a w przypadku remisu prezydent ma głos rozstrzygający. Głosowania komitetu mogą również być podejmowane drogą korespondencyjną (pocztą tradycyjną, faxem lub e-mailem) w przypadku gdy głosowanie to nie może być przeprowadzone podczas posiedzenia.

Komitet wykonawczy odpowiedzialny jest za podejmowanie decyzji w sprawach bieżących, związanych z funkcjonowaniem agencji, zatwierdzaniem dokumentów technicznych dotyczących akredytowanych przez WADA laboratoriów oraz narodowych organizacji antydopingowych (NADO), a także zatwierdza listę substancji i metod zabronionych. W pozostałych kwestiach komitet formułuje zalecenia dla zarządu.

Komitet Wykonawczy

Pozycja	Imię i nazwisko	Państwo	Reprezentant
Prezydent	Witold Bańka	Polska
Wiceprezydent	Yang Yang	Chiny
Członkowie	Jiří Kejval	Czechy	ruch sportowy
	Danka Barteková	Słowacja	ruch sportowy
	Ingmar De Vos	Belgia	ruch sportowy
	Prof. Dr. Uğur Erdener	Turcja	ruch sportowy
	Dr. Francesco Ricci Bitti	Włochy	ruch sportowy
	Dr. Amira El Fadil	Sudan	władze publiczne/ Afryka
	Dan Kersch	Luksemburg	władze publiczne/ Europa
	Andrea Sotomayor	Ekwador	władze publiczne/ Ameryka
	Kameoka Yoshitami	Japonia	władze publiczne/ Azja
	Richard Colbeck	Australia	władze publiczne/ Oceania

Ponadto w posiedzeniach komitetu wykonawczego uczestniczą szefowie komitetów roboczych agencji:

	Komitet	Imię i nazwisko	Państwo
Przewodniczący	ds. zdrowia, medycyny i nauki	Prof. Dr. Uğur Erdener	Turcja
Przewodniczący	ds. administracyjno-finansowych	Dr. Francesco Ricci Bitti	Włochy
Przewodniczacy	ds. edukacji	Edwin Moses	Stany Zjednoczone
Przewodniczący	zawodniczy	Beckie Scott	Kanada
Przewodniczący	ds. zgodności z Kodeksem (compliance)	Jonathan Taylor	Wielka Brytania

Zarząd Światowej Agencji Antydopingowej

Zarząd agencji składa się z 38 osób, 18 reprezentantów ruchu sportowego i środowiska zawodników oraz 18 przedstawicieli rządów. Dodatkowo w spotkaniach uczestniczy prezydent (do 2020 r. reprezentant ruchu sportowego) oraz wiceprezydent (do 2020 r. reprezentantka władz publicznych). Zarząd odpowiada za wszystkie, nieznajdujące się w kompetencji komitetu wykonawczego, kwestie z funkcjonowaniem Światowej Agencji Antydopingowej. Wśród kompetencji Zarządu znajduje się przyjmowanie standardów międzynarodowych (z wyjątkiem listy substancji i metod zabronionych) np. międzynarodowego standardu dla laboratoriów, uchwalanie budżetu, przyjmowanie zmian w Światowym Kodeksie Antydopingowym oraz wybór prezydenta i wiceprezydenta agencji.

Zarząd

Pozycja	Imię i nazwisko	Państwo	Reprezentant
Prezydent	Witold Bańka	Polska	ruch sportowy
Wiceprezydent	Yang Yang	Chiny	władze publiczne
Członkowie	Jan Dijkema	Holandia	AIOWF
	Rania Elwani	Egipt	ANOC
	Andrey Kryukov	Kazachstan	ANOC
	Zlatko Matesa	Chorwacja	ANOC
	Fabio Pigozzi	Włochy	ANOC
	Ingmar De Vos	Belgia	ASOIF
	David Lappartient	Francja	ASOIF
	Jean-Christophe Rolland	Francja	ASOIF
	Nenad Lalovic	Serbia	GAISF
	Ugur Erdener	Turcja	MKOl
	Jiri Kejval	Czechy	MKOl
	Richard W. Pound	Kanada	MKOl
	Baklai Temengil	Palau	MKOl
	Seung-Min Ryu	Korea Południowa	Komisja zawodnicza MKOl
	Kirsty Coventry	Zimbabwe	Komisja zawodnicza MKOl
	Emma Terho	Finlandia	Komisja zawodnicza MKOl
	Danka Bartekova	Słowacja	Komisja zawodnicza MKOl
	Andrew Parsons	Brazylia	IPC
	Tiago Brandao Rodrigues	Portugalia	Unia Europejska
	Ionut Stroe	Rumunia	Unia Europejska
	Krasen Kralev	Bułgaria	Unia Europejska
	Gabriella Battaini-Dragoni	Włochy	Rada Europy
	Igor Zhdanov	Ukraina	Rada Europy
	Ashraf Sobhi	Egipt	Afryka
	Macsuzy Mondon	Seszele	Afryka
	Nathi Mthetwa	Południowa Afryka	Afryka
	Fatima Morales	Paragwaj	Ameryka
	Gerardo Fajardo	Honduras	Ameryka
	Andrea Sotomayor	Ekwador	Ameryka
	James W. Carroll	Stany Zjednoczone	Ameryka
	Mohammed Saleh Al Konbaz	Arabia Saudyjska	Azja
	Roh Taekang	Korea Południowa	Azja
	Yingchuan Li	Chiny	Azja
	Kameoka Yoshitami	Japonia	Azja
	Richard Colbeck	Australia	Oceania
	Grant Roberston	Nowa Zelandia	Oceania

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Światowej Agencji Antydopingowej m.in. (ang. • fr. • niem. • wł. • cz.)
• Światowy Kodeks Antydopingowy (pol.)