Agnozja

Agnozja (gr. ἀγνωσία agnōsía – "nieświadomość, nieznajomość, niewiedza") – stan zaburzonej zdolności rozpoznania znanych elementów otoczenia, przy braku zaburzenia części odbiorczej. Termin wprowadzony przez Sigmunda Freuda w 1891 roku.

Z uwagi na różne rodzaje modalności wyróżnia się:

• agnozję wzrokową;
• agnozję słuchową (zobacz też afazja);
• agnozję czuciową.

Rodzaje agnozji

• agnozja wzrokowa – trudności w rozpoznawaniu znanych obiektów przy zachowanych możliwościach rozpoznawania ich za pomocą innych zmysłów. Pojawia się po uszkodzeniach płatów potylicznych.
  • prozopagnozja – trudności w rozpoznawaniu znajomych twarzy.
  • wzrokowa agnozja przedmiotów
  • agnozja barw
  • simultanagnozja
  • aleksja – trudności w czytaniu w znanym języku. Nie wpływa na umiejętność pisania.
• agnozja słuchowa – trudności z rozpoznawaniem dźwięków, w wyniku uszkodzenia okolic skroniowych prawej półkuli. Agnozja słuchowa zwykle oznacza niezdolność rozpoznawania mowy, ale wyróżnia się również niezdolność rozpoznawania dźwięków muzycznych (pacjenci nie potrafią zaśpiewać, powtórzyć melodii) (amuzja)
• agnozja dotykowa – trudności w rozpoznawaniu obiektów za pomocą dotyku, ruchu, położenia, drżenia i wibracji bez kontroli (pomocy) wzroku (mogą powiedzieć jakie cechy ma obiekt ale nie potrafią scalić wszystkich wrażeń). Są wynikiem uszkodzeń płata ciemieniowego. Lokalizację można rozpoznać po ręce, w której występuje astereognozja – występowanie zaburzenia w prawej ręce oznacza uszkodzenie w lewej półkuli mózgu i odwrotnie.
• autotopagnozja, czyli somatotopagnozja (zaburzenia schematu ciała) – agnozja części ciała polegająca na zaburzeniu zdolności rozpoznawania części własnego ciała.
• anozognozja, czyli brak świadomości zaburzeń chorobowych, a nawet zaprzeczanie ich istnieniu. Szczególną postacią anozognozji jest zaprzeczanie istnieniu ślepoty przez chorego niewidomego (zespół Antona).
• agnozja przestrzenna – niezdolność odnalezienia drogi w znanym otoczeniu, np. własnej dzielnicy a nawet domu.

Zobacz też

• zespół nieuwagi stronnej

Bibliografia

• Kevin Walsh, David Darby: Neuropsychologia kliniczna. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2014, s. 108-110. ISBN 978-83-7489-540-8.