Atezolizumab (nazwa handlowa: Tecentriq, produkowany przez firmę Roche Pharma AG) – przeciwnowotworowy lek immunomodulujący, humanizowane przeciwciało monoklonalne klasy IgG1κ przeciwko PD-L1.

Mechanizm działania

W warunkach zdrowia układ PD-1/PD-L1 (receptor-ligand) należy do ważnych mechanizmów regulacyjnych układu immunologicznego, stanowiący hamujący punkt kontrolny obecny na powierzchni limfocytów T. Powoduje on hamowanie odpowiedzi immunologicznej i promowanie tolerancji immunologicznej poprzez modulację aktywności limfocytów T, aktywację apoptozy antygenowo specyficznych limfocytów T, hamowanie apoptozy limfocytów T regulatorowych i produkcję cytokin. Blokada przez atezolizumab w mikrośrodowisku guza oddziaływania pomiędzy PD-1 i PD-L1 powoduje odblokowanie aktywności limfocytów T i prowadzi do niszczenia komórek nowotworowych .

Atezolizumab wywiera swoje działanie poprzez odmienny mechanizm niż wcześniejsze leki z tej grupy, takie jak niwolumab czy pembrolizumab (przeciw PD-1).

Zastosowanie

Europejska Agencja Leków zatwierdziła atezolizumab do leczenia w Unii Europejskiej w następujących wskazaniach:

rak urotelialny
niedrobnokomórkowy rak płuc
- we wczesnym stadium
- z przerzutami
drobnokomórkowy rak płuca
potrójnie ujemny rak piersi
rak wątrobowokomórkowy

Amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła atezolizumab do leczenia następujących schorzeń:

niedrobnokomórkowy rak płuc
drobnokomórkowy rak płuca
rak wątrobowokomórkowy
czerniak złośliwy
mięsak pęcherzykowy

W 6 lat po zatwierdzeniu atezolizumabu do leczenia raka urotelialnego, w listopadzie 2022 roku firma Roche zdecydowała o wycofaniu leku z amerykańskiego rynku.

Działania niepożądane

Najczęstsze działania niepożądane występujące przy stosowaniu atezolizumabu w monoterapii to: osłabienie, brak apetytu, nudności, wymioty, kaszel, duszność, biegunka, wysypka, gorączka, ból kręgosłupa, stawów, mięśni i kości, świąd skóry oraz zakażenie dróg moczowych.

Najczęstsze działania niepożądane podczas stosowania z innymi lekami przeciwnowotworowymi to: neuropatia obwodowa, nudności, niedokrwistość, neutropenia, małopłytkowość, wysypka, osłabienie, zaparcia, brak apetytu, biegunka i kaszel.

Przeciwwskazania, ostrzeżenia i środki ostrożności

Atezolizumab jest przeciwwskazany przy znanej lub podejrzewanej alergii na substancję czynną lub jakąś z substancji pomocniczych.

Należy zwrócić szczególną uwagę na powikłania o podłożu immunologicznym w związku z leczeniem atezolizumabem:

zapalenie płuc na tle immunologicznym
zapalenie wątroby na tle immunologicznym
zapalenie jelita grubego na tle immunologicznym
zaburzenia hormonalne na tle immunologicznym
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu na tle immunologicznym
neuropatie na tle immunologicznym, także zespół miasteniczny lub zespół Guillaina-Barrégo
zapalenie trzustki na tle immunologicznym
zapalenie mięśnia sercowego na tle immunologicznym
zapalenie trzustki na tle immunologicznym
zapalenie nerek na tle immunologicznym
zapalenie mięśni na tle immunologicznym
ciężkie reakcje skórne na tle immunologicznym
inne działania niepożądane na tle immunologicznym

Podstawą leczenia reakcji niepożądanych na tle immunologicznym jest stosowanie Kortykosteroidów.

Dawkowanie

Zalecane dawkowanie to 1200 mg atezolizumabu, podawane we wlewie dożylnym trwającym 60 minut (przy dobrej tolerancji 30 minut), co 3 tygodnie.

Czas trwania leczenia: do czasu utraty korzyści klinicznej lub do wystąpienia niemożliwych do opanowania objawów niepożądanych.

Preparaty

Nazwa handlowa Tecentriq

Tecentriq 1 fiolka 14 ml zawierająca 840 mg koncentratu do przygotowania roztworu do podawanie dożylnego
Tecentriq 1 fiolka 20 ml zawierająca 1200 mg koncentratu do przygotowania roztworu do podawanie dożylnego

Ciąża i laktacja

U kobiet w wieku rozrodczym konieczne jest stosowanie skutecznej antykoncepcji podczas leczenia atezolizumabem i przez 5 miesięcy po zakończeniu leczenia. Na podstawie mechanizmu działania leku i badań na myszach występuje ryzyko, że podanie leku w ciąży może spowodować uszkodzenie lub śmierć wewnątrzmaciczną płodu.

Nie ma informacji czy atezolizumab przenika do mleka kobiet karmiących, w związku z tym należy podjąć decyzję, czy zaprzestać karmienia piersią, czy przerwać leczenie, rozważając korzyści z karmienia piersią dla dziecka oraz z leczenia dla kobiety.

Nie ma danych klinicznych dotyczących możliwego wpływu atezolizumabu na płodność oraz toksycznym wpływem leku na reprodukcję i rozwój potomstwa.