Мы используем файлы cookie.
Продолжая использовать сайт, вы даете свое согласие на работу с этими файлами.

Biogaz

Подписчиков: 0, рейтинг: 0
Schemat wytwarzania biogazu

Biogaz – mieszanina gazów będąca produktem beztlenowego rozkładu materii organicznej (np. ścieki, organiczne odpady komunalne, odchody zwierzęce, odpady przemysłu rolno-spożywczego, materiał roślinny) a częściowo także ich rozpadu gnilnego.

Biogaz wytwarzany w procesie fermentacji metanowej przez mikroorganizmy anaerobowe, składa się głównie z metanu i dwutlenku węgla, może zawierać niewielkie ilości siarkowodoru, wodoru, wody, tlenku węgla oraz siloksanów. Metan, wodór oraz tlenek węgla mogą ulec spaleniu lub utlenieniu wydzielając energię, co pozwala na wykorzystanie biogazu jako paliwa. Może być wykorzystywany do ogrzewania, także do gotowania oraz w generatorach prądu.

Biogaz może zostać oczyszczony do bio-metanu, aby spełniał standardy jakości gazu ziemnego, a następnie sprężony i jako biopaliwo (bio-CNG) wykorzystywany jako paliwo w pojazdach mechanicznych. Uważa się, że w samej Wielkiej Brytanii biogaz potencjalnie mógłby zaspokoić 17% zapotrzebowania na paliwo samochodowe.

Technologie wytwarzające i wykorzystujące biogaz kwalifikują się do otrzymania dofinansowania wspierającego rozwój OZE w niektórych krajach. Biogaz jest uważany za odnawialne źródło energii, ponieważ obieg węgla w cyklu produkcji jego surowców i zużycia jest zamknięty i nie wiąże się z emisją netto dwutlenku węgla. Materia organiczna wykorzystywana w produkcji biogazu rośnie z wykorzystaniem dwutlenku węgla w powtarzalnym, bezstratnym cyklu. Taka sama ilość dwutlenku jest absorbowana z atmosfery, jak ilość wydalana podczas spalania biogazu.

Definicje

Biogazownia zlokalizowana w mieście Hofheim in Unterfranken w Niemczech.

Nowelizacja Prawa Energetycznego, która weszła w życie dnia 11 marca 2010 roku, (art. 3 pkt 20a), definiuje biogaz rolniczy, jako:

paliwo gazowe otrzymywane z surowców rolniczych, produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych odchodów zwierzęcych, produktów ubocznych lub pozostałości przemysłu rolno-spożywczego lub biomasy leśnej w procesie fermentacji metanowej.

Definicja biogazu wprowadzona na potrzeby rozliczania energii wytwarzanej z odnawialnych źródeł energii, zgodne z dyrektywą 2001/77/WE, zawarta jest w rozporządzeniu ministra gospodarki z dnia 19 grudnia 2005 roku w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej oraz zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii (Dz.U. Nr 261, poz. 2187, z późn. zm.). Definicja ta mówi, że:

Biogaz to gaz pozyskany z biomasy, w szczególności z instalacji przeróbki odpadów zwierzęcych lub roślinnych, oczyszczalni ścieków oraz składowisk odpadów.

Skład biogazu

Skład biogazu różni się w zależności od surowców użytych w procesie fermentacji. Gaz wysypiskowy zwykle zawiera około 50% metanu. Zaawansowane technologie oczyszczania ścieków są w stanie wytworzyć biogaz zawierający 55-75% metanu. Nieoczyszczony biogaz zawiera parę wodną, której ilość jest zależna od temperatury wytwarzania biogazu.

Autobus z instalacją CNG na biogaz w Bernie w Szwajcarii

W niektórych przypadkach biogaz zawiera siloksany. Są one wynikiem beztlenowego rozkładu związków krzemu powszechnie występujących w mydłach i detergentach. Podczas spalania gazu zawierającego siloksany wydziela się krzem, który może reagować z tlenem lub innymi składnikami gazu. W wyniku reakcji wytrącają się osady, zawierające głównie ditlenek krzemu i krzemiany. Mogą także zawierać związki wapnia, siarki, cynku i fosforu. Osad przybiera formę warstwy białej substancji o grubości kilku milimetrów i musi być usunięty przy użyciu środków chemicznych lub mechanicznych. Istnieją praktyczne i efektywne ekonomicznie technologie oczyszczania biogazu ze slikosanów oraz innych zanieczyszczeń.

Średni skład biogazu w zależności od źródła pozyskiwania
Składnik
j.m
Składowisko Oczyszczalnia

ścieków

Rolnictwo
metan, CH4 % 44 - 64 57 - 67 53 -72
dwutlenek węgla, CO2 % 24 -34 32 - 41 14 -39
tlen, O2 % <3 <1 <1
azot, N2 % 10 - 20 0,2 - 0,7 0,5 - 7,5
wodór, H2 % 0-1
siarkowodór, H2S ppm 15 - 427 23 - 8000 10 - 30000
Amoniak mg/m3 <100 <100 50 - 400
Wartość opałowa MJ/m3 15,8 - 23,0 20,5 - 23,9 18,8 - 25,8
Wartość opałowa kWh/m3 4,4 - 6,6 5,7 - 6,5 5,2 - 7,2

Wytwarzanie biogazu

Na składowiskach odpadów biogaz wytwarza się samoczynnie, stąd nazwa gaz wysypiskowy. Obecnie na wysypiskach instaluje się systemy odgazowujące. Nowoczesne sposoby zagospodarowania odpadów obejmują etap fermentacji niektórych frakcji odpadów przez ich składowanie w komorach fermentacyjnych lub bioreaktorach. Fermentacja metanowa tych odpadów odbywa się w stałych temperaturach 35-40 °C dla bakterii metanogennych mezofilnych, rzadziej w temperaturach 50-70 °C dla bakterii termofilnych. Ze składowiska o powierzchni około 15 ha można uzyskać 20 do 60 GWh energii w ciągu roku, jeżeli roczna masa składowanych odpadów to około 180 tys. ton.

Celowa, kontrolowana produkcja biogazu następuje w komorach fermentacyjnych biogazowni. Najczęściej fermentacja zachodzi w nich w temperaturze 35-40 °C (fermentacja mezofilowa). W Polsce mianem biogazowni określa się instalacje funkcjonujące na oczyszczalniach ścieków oraz składowiskach odpadów komunalnych. Biogazownie, które wykorzystują do wytwarzania biogazu wyłącznie surowce rolnicze określane są mianem biogazowni rolniczych, a biogaz z nich pozyskiwany - biogazem rolniczym, potocznie agrogazem.

Biogaz w sposób naturalny powstaje np. na torfowiskach (głównie z celulozy), nazywamy go wtedy gazem błotnym lub gazem gnilnym.

Surowce biogazu

Materiał Wydajność produkcji biogazu

w m3 na tonę mokrej masy

Zawartość metanu
Kiszonka z kukurydzy 202 (200-220) 52%
Ziarno kukurydzy 560
Kiszonka z traw 172 (160-200) 54%
Trawa 298-467
Żyto (Ogólna uprawa na kiszonkę - GPS, cała roślina) 163 52%
Żyto ziarno 283-492
Burak pastewny 111 51%
Odpady organiczne 100 61%
Obornik kurzy 80 (30-100) 60%
Burak cukrowy 67 72%
Obornik świński 60 60%
Obornik bydlęcy 45 60%
Wysłodziny 40 61%
Gnojowica świńska 28 (15-25) 65%
Gnojowica bydlęca 25 (15-25) 60%
Pszenica

(ogólna uprawa na kiszonkę - cała roślina)

185 (170-190)
Ziarno pszenicy 610
Ziarno owsa 250-295
Ziarno pszenżyta 337-555
Ziarno jęczmień 353-658
Ziarno rzepaku 340
Gliceryna 580-1000
Tłuszcze do 1200
Śruta rzepakowa 600-650
Pokrzywy 120-420
Słonecznik 154-400
Miskant 179-218
Len 212
Trawa sudańska 213-303
Mozga kanaryjska 340-430
Życica 390-410
Jarmuż 240-334
Słoma 242-324
Plewy 270-316
Ziemniaki 276-400
Koniczyna biała 290-390
Koniczyna łąkowa 300-350
Sorgo 295-372
Słonecznik bulwiasty 300-370
Rzepa 314
Burak pastewny 160-180
Rabarbar 320-490
Lucerna 340-500
Konopie 355-409
Groch 360
Liście 417-453 50%

Badania nad wykorzystaniem liści jako substratu w produkcji biogazu koncentrują się głównie wokół liści zebranych na terenach miejskich i wiejskich. Możliwość wykorzystania świeżych lub opadłych liści pozyskanych z terenów leśnych lub sadów/plantacji wzbudziła zainteresowanie naukowców w różnych krajach, ale nie została opisana w sposób zadowalający w Europie. Także badania nad wykorzystaniem biomasy zebranej na nieprzydatnych rolniczo terenach, takich jak zwałowiska odpadów są bardzo skromne.

Wydajność produkcji metanu

Porównanie wybranych surowców stosowanych w produkcji biogazu pod względem produkcji metanu na ha uprawy

Roślina Kraj Plon biomasy

[w tonach suchej masy / ha]

Wydajność produkcji metanu

w m3 na ha

Łubin Finlandia 4-7 1300-2300
Rabarbar Finlandia 2-4 800-1700
Trawy Austria, wzgórza 4,2-6,4 1000-1200
Sorgo Finlandia 8,6 2500
Konopie-rzepik Finlandia 6,5 1200
Amarantus Finlandia 11,3 2700
Pokrzywy Finlandia 6-10 2200-3600
Konopie Finlandia 14 3066
Bobik Finlandia 10 3390
Słonecznik 2500-4600
Trawy 6-13 1200-3600
Mozga trzcinowata Finlandia 9-10 3800-4200
Tymotka łąkowa-koniczyna Finlandia 8-11 2900-4000
Trawy w dolinie Austria 2700-3500
Proso japońskie Finlandia 13,9 4300
Rdestowiec ostrokończysty Finlandia 14-27 2300-4300
Nawłoć późna Finlandia 22,7 4000
Słonecznik bulwiasty Finlandia 3100-5400
Sorgo 9,9-20,8 4500-5800
Kukurydza (ziarno) Finlandia 13-20 4000-9200
Kukurydza (ziarno) Finlandia 15 5600
Kukurydza (ziarno) Dania 11-18 3600-6500
Kukurydza (ziarno) Słowenia 24-29 6400-8900
Kukurydza (ziarno) Austria 20-30 8000-13000
Chaber łąkowy 15-23 2700-6100

Zastosowanie biogazu

Biogaz ma szerokie zastosowanie: wykorzystuje się go głównie w Indiach, Chinach, Szwajcarii, Francji, Niemczech i USA jako paliwo dla generatorów prądu elektrycznego, jako źródło energii do ogrzewania wody użytkowej, a po oczyszczeniu i sprężeniu jako paliwo do napędu silników (instalacje CNG).

Uszlachetnianie biogazu - biometan

Uszlachetnianie biogazu to jedna z alternatyw dla wykorzystania biogazu w układzie kogeneracyjnym. Wprowadzenie biometanu do sieci dystrybucyjnej gazu ziemnego rozwiązuje problem zagospodarowania ciepła/chłodu. Biogaz, w porównaniu z gazem ziemnym, ma mniejszą kaloryczność, nie zawiera węglowodorów wyższych, zawiera dużą ilość CO2 oraz inne zanieczyszczenia. Właśnie dlatego wprowadzenie biogazu do sieci dystrybucyjnej wymaga jego uzdatnienia do tzw. biometanu.

Biogaz w Polsce

Zakładano, że produkcja biogazu w Polsce w 2013 roku osiągnie 1 mld m3. Według Ministerstwa Rolnictwa wprowadzenie tego planu poprawi bezpieczeństwo energetyczne oraz stan środowiska naturalnego.

Magazynowanie biogazu

Do magazynowania biogazu stosuje się najczęściej niskociśnieniowe membranowe zbiorniki dwupowłokowe. Powłokę wewnętrzną stanowi powłoka, w której jest biogaz, zaś powłoka zewnętrzna pełni funkcję ochronną, zabezpieczającą przed wpływem niekorzystnych czynników zewnętrznych. Pomiędzy powłokami jest tłoczone powietrze, zaś czujnik ciśnienia wskazuje odpowiednią ilość biogazu w zbiorniku. Zbiorniki wykonywane są w pojemnościach od kilkudziesięciu do kilkunastu tysięcy m3.

Oczyszczanie biogazu

Oczyszczanie biogazu składa się z następujących faz:

Usuwanie siarkowodoru

Do usuwania siarkowodoru stosuje się metody:

Metoda ze złożem stałym
Proces odsiarczania prowadzony jest przez swobodny przepływ biogazu przez kilka warstw złoża rudy darniowej. Układy te wyposaża się w system do regeneracji złoża tlenem. W wyniku przepływu biogazu przez złoże, siarkowodór reaguje z tlenkami żelaza, tworząc siarczki żelaza.
biologiczne
Metoda odsiarczania biogazu przez zastosowanie bakterii z rodzaju Thiobacillus. Proces odsiarczania biologicznego prowadzona jest w bioskruberach lub biofiltrach.
Metoda mokra z roztworem alkalicznym
Absorpcja siarkowodoru następuje poprzez zraszanie biogazu roztworem alkalicznym. W wyniku reakcji zasady z siarkowodorem powstają siarczki, których roztwór jest odpadem.
Metoda mokra katalityczna
Siarkowodór przetwarzany jest na siarkę, która jest usuwana w postaci pasty. Skuteczność tej metody wynosi 99% przy stężeniu siarkowodoru na poziomie kilku ppm.
Odsiarczanie adsorpcyjne
Biogaz przepływa przez kolumnę filtracyjną wypełnioną adsorberem, w którym czynnikiem roboczym jest w większości węgiel aktywny. Złoże filtrowe po wyczerpaniu swoich właściwości sorpcyjnych może być kilkakrotnie regenerowane i powtórnie wykorzystywane.

Usuwanie siloksanów

  • Adsorpcja na węglu aktywnym
  • Adsorpcja w ciekłej mieszaninie węglowodorów
  • Osuszanie biogazu poprzez oziębianie z jednoczesnym usuwaniem wody

Osuszanie biogazu

Proces osuszania biogazu polega na schłodzeniu biogazu do temperatury 6-10 °C i kondensacji zawartej w biogazie pary wodnej oraz na wyprowadzaniu z instalacji skroplonego kondensatu, łącznie z zawieszonymi w strumieniu biogazu aerozolami. Biogaz wprowadzony jest do schładzacza, w nim następuje kilkukrotne schłodzenie przy jednoczesnym podgrzaniu biogazu odwodnionego. Następnie biogaz jest kierowany do drugiego schładzacza o temperaturze 10 °C, zaś wilgoć kondensuje z biogazu.

Zobacz też

Bibliografia

  • Powszechna encyklopedia PWN. Warszawa: PWN, 2010.
  • Witold M. Lewandowski: Proekologiczne odnawialne źródła energii. Warszawa: WNT, 2006, s. 350-372. ISBN 83-204-3112-3.

Новое сообщение