| |||||||||
| |||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||
| Wzór sumaryczny |
CN- |
||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
26,02 g/mol |
||||||||
| Identyfikacja | |||||||||
| Numer CAS | |||||||||
| PubChem | |||||||||
| |||||||||
Cyjanki – związki chemiczne, sole kwasu cyjanowodorowego, które zawierają anion cyjankowy (CN−). W potocznym rozumieniu, cyjankiem określa się sól potasową kwasu cyjanowodorowego – cyjanek potasu: KCN, truciznę często opisywaną w powieściach kryminalnych. Związki organiczne zawierające grupę CN nazywane są nitrylami.
Cyjanowodór i cyjanki działają silnie drażniąco na błony śluzowe i skórę. Łatwo się wchłaniają do organizmu przez błony śluzowe, drogi oddechowe, skórę i z przewodu pokarmowego. Przy ostrym narażeniu na cyjanowodór lub cyjanki proces zatrucia u ludzi przebiega w trzech fazach, charakteryzujących się następującymi objawami: duszności i podniecenie, drgawki oraz porażenie. Toksyczność cyjanków wynika z ich silnych właściwości kompleksotwórczych. Wiążą się one z atomami żelaza i miedzi obecnymi w cząsteczkach kluczowych enzymów na łańcuchu oddechowym, powodując ich inaktywację.
Cyjanki są silnymi ligandami tworzącymi trwałe związki kompleksowe z metalami przejściowymi.
Cyjanki stosowane są do syntezy wielu związków chemicznych, m.in. akrylonitrylu, oraz jako surowiec wyjściowy do produkcji niektórych tworzyw sztucznych, nawozów sztucznych, barwników i leków. Stosuje się je także do czyszczenia, hartowania i rafinacji metali oraz otrzymywania złota i srebra z rud. Są też stosowane do fumigacji (odymiania), w galwanotechnice, przemyśle fotograficznym, a także do produkcji barwników i środków owadobójczych.