Dekstran – polimer glukozy o wysokim ciężarze cząsteczkowym rozpuszczalny w wodzie, stosowany w medycynie jako płyn krwiozastępczy, w przemyśle spożywczym dekstran jest stosowany jako zagęstnik i emulgator, a w kosmetyce służy jako składnik pudrów i pomadek. Polimer ten może z powodzeniem zastępować gumy i śluzy roślinne używane, np. do klejenia. Jest też wykorzystywany w drukarstwie tkanin, w przemyśle fotograficznym, jako dodatek do papieru i mas plastycznych oraz surowiec przy wyrobie tabletek i kapsułek. Wytwarzany jest ze śluzu pokrywającego komórki bakterii Leuconostoc mesenteroides.
Farmakokinetyka
Dekstran podawany jest we wlewie dożylnym. Czas półtrwania wynosi 6 - 8 h. Wydalanie następuje głównie przez nerki (w mniejszym stopniu biorą w nim udział płuca). Niewydalony dekstran ulega metabolizmowi w wątrobie do dwutlenku węgla i wody. Nie przenika przez barierę krew-mózg.
Mechanizm działania
Do podaniu i.v. podnosi ciśnienie osmotyczne i zwiększa objętość osocza (1 g dekstranu wiąże 20 ml wody). Ponadto zmniejsza lepkość krwi (przeciwdziała to agregacji krwinek). Trzeba jednak pamiętać, że dekstran nie ma właściwości wiązania i przenoszenia tlenu, dlatego nie może być stosowany jako substytut pełnej krwi.
Wskazania
- wstrząs hipowolemiczny,
- profilaktyka żylno-zakrzepowa u pacjentów poddanych zabiegom operacyjnym, a obciążonych ryzykiem powikłań zakrzepowo-zatorowych,
- w zaburzeniach mikrokrążenia − jako środek poprawiający właściwości reologiczne krwi,
- w okulistyce - w zespole suchego oka.
Działania niepożądane
- objawy przeciążenia układu krążenia przy zbyt szybkim podaniu,
- wstrząs anafilaktyczny,
- nudności, wymioty.
Interakcje
Płynów infuzyjnych zawierających dekstran nie należy podawać równocześnie z ampicyliną, kwasem askorbinowym, chlorpromazyną, barbituranami i prometazyną, ponieważ mogą tworzyć się połączenia kompleksowe lub lek może ulec wytrąceniu.
Przetaczanie krwi a wiara
Propagowany przez Świadków Jehowy jako alternatywa dla transfuzji krwi.
Bibliografia
- Indeks leków medycyny praktycznej. Wydanie I. Kraków, 2006 r.
