Dwoinka rzeżączki

Dwoinka rzeżączki

Systematyka
Domena	bakterie
Typ	proteobakterie
Klasa	betaproteobakterie
Rząd	Neisseriales
Rodzina	Neisseriaceae
Rodzaj	Neisseria
Gatunek	dwoinka rzeżączki
Nazwa systematyczna
Neisseria gonorrhoeae

Dwoinka rzeżączki. Widać charakterystyczne dla ostrego zapalenia ułożenie bakterii wewnątrz neutrofili

Dwoinka rzeżączki, gonokok (Neisseria gonorrhoeae) – nieruchliwa, nieprzetrwalnikująca bakteria tlenowa, wywołująca jedną z chorób przenoszonych drogą płciową: rzeżączkę.

Hodowla

Hodowla bakterii jest stosunkowo trudna – nie rosną one na zwykłych podłożach hodowlanych, tylko na wzbogaconych (agar czekoladowy, pożywka wzbogacona białkiem, podłoże Thayera-Martina). Do wzrostu należy zapewnić odpowiednie stężenie CO₂ wynoszące 10% oraz odpowiednią wilgotność. Płytka, na której umieszcza się bakterie, powinna mieć już odpowiednią temperaturę; w przeciwnym razie istnieje ryzyko niepowodzenia hodowli. Bakterie nie wzrastają też przy temperaturze 24 stopni (cecha różnicująca w obrębie rodzaju). Po dłuższej hodowli przestają łączyć się w pary (dwoinki), a kolonia przybiera inne kształty (zwykle komórki pojedyncze lub tetrady).

W zapaleniu ostrym są one widoczne wewnątrz makrofagów.

Profil biochemiczny

Podobnie jak pozostałe bakterie z rodzaju Neisseria, dwoinka rzeżączki nie jest aktywna metabolicznie. Nie fermentuje cukrów, przekształca glukozę do kwasu, bez wytwarzania gazu. Nie wytwarza H₂S ani barwników.

Chorobotwórczość

Poza rzeżączką bakteria może powodować zakażenia innych układów – dotyczy to zwłaszcza pacjentów z obniżoną odpornością. Noworodki mogą być zakażone podczas porodu przez skolonizowane matki – objawia się to najczęściej zapaleniem spojówek, które nieleczone prowadzi nawet do ślepoty.

Czynniki determinujące zjadliwość:

• fimbrie (związane również ze zmiennością antygenową)
• pile
• otoczka bakteryjna
• białka błonowe: zewnętrzne białka błonowe I i II (związane z inwazją, przyleganiem, właściwościami antyfagocytarnymi i zmiennością antygenową)
• peptydoglikan
• lipopolisacharyd
• endotoksyna
• enzymy: proteaza IgA i β-laktamaza

Wrażliwość

Bakteria jest wrażliwa na większość antybiotyków oraz na zwykłe środki dezynfekcyjne. Ginie po kilku minutach przy temperaturze 60 stopni, podobnie nie przeżywa długo w warunkach pokojowych. Jest bardzo wrażliwa na wysychanie i światło. W ciemnym i wilgotnym środowisku (bielizna, pościel, ręczniki, gąbki) utrzymuje się przy życiu około doby.

Wobec bakterii aktywność zachowują:

• penicyliny z inhibitorem
• cefalosporyny (poza pierwszą generacją)
• monobaktamy, karbapenemy

Wobec penicylin, makrolidów, fluorochinolonów i tetracyklin może występować oporność.

Bakteria jest wrażliwa także na minimalne stężenia azotanu srebra. Wykorzystano to w leczeniu noworodków chorych na zapalenie spojówek, wkraplając im do oka roztwór tego związku (zabieg Credégo).

Bibliografia

• Podstawy Mikrobiologii Lekarskiej. PZWL, Warszawa 1979. Praca pod redakcją Leona Jabłońskiego. ISBN 83-200-0181-1. Strony 225-232