Elon Musk

Elon Musk

Elon Musk (2018)
Data i miejsce urodzenia	28 czerwca 1971 Pretoria
Zawód, zajęcie	przedsiębiorca
Miejsce zamieszkania	Bel Air (Los Angeles)
Narodowość	południowoafrykańska
Edukacja	licencjat z ekonomii i fizyki
Alma Mater	University of Pennsylvania
Majątek	255 mld USD (sierpień 2022)
Rodzice	Errol Musk (ojciec) Maye Musk (matka)
Małżeństwo	Justine Musk (rozwiedziony), Talulah Riley (rozwiedziony; ponownie żonaty)
Partnerka	Amber Heard (2016–2018) Grimes (2018–2021)
Krewni i powinowaci	Kimbal Musk (brat), Tosca Musk (siostra), Lyndon Rive (kuzyn)

Elon Reeve Musk (wym. /ˈi:lɒn ˈmʌsk/; ur. 28 czerwca 1971 w Pretorii) – przedsiębiorca, założyciel lub współzałożyciel przedsiębiorstw PayPal, SpaceX, Tesla, Neuralink i Boring Company. Pochodzi z Południowej Afryki, mieszka i pracuje w Stanach Zjednoczonych (posiada obywatelstwo południowoafrykańskie, kanadyjskie oraz amerykańskie). Dyrektor generalny i techniczny w SpaceX, dyrektor generalny i główny architekt w Tesla Inc. W styczniu 2021 został uznany najbogatszym człowiekiem świata przez magazyn „Forbes” i agencję Bloomberg. Od października 2022 właściciel Twittera.

Życiorys

Dzieciństwo i edukacja

Pochodzi z Południowej Afryki. Urodził się i wychował w stołecznej Pretorii w mieszanej narodowościowo białej rodzinie. Jego ojciec, inżynier Errol Musk, jest rodowitym Afrykanerem, natomiast matka, modelka i dietetyczka Maye Musk jest Południowoafrykanką urodzoną w Kanadzie.

Kiedy miał 10 lat, dostał pierwszy komputer i nauczył się programować. Mając 12 lat, sprzedał swój pierwszy program – grę komputerową Blastar za około 500 USD.

Jako nastolatek uczęszczał do Pretoria Boys High School, którą ukończył w wieku 17 lat. Krótko później, częściowo z chęci uniknięcia obowiązkowej służby wojskowej w Południowoafrykańskich Siłach Obronnych (SADF), wyemigrował do Kanady, gdzie mieszkała rodzina jego matki. Planował przeniesienie się do USA.

W Kanadzie pracował u kuzyna na farmie w Swift Current, przy czyszczeniu kotłów w tartaku w Kolumbii Brytyjskiej i przy wyrębie lasów. Po dwóch latach przeniósł się do Toronto i pracował w dziale IT w banku, aplikując jednocześnie do Queen’s University. Opuścił Kanadę w 1992 roku po uzyskaniu stypendium na University of Pennsylvania. Tam uzyskał tytuł licencjata w dziedzinie ekonomii na wydziale Wharton Business School, po czym studiował tam jeszcze rok uzyskując tytuł licencjata w dziedzinie fizyki.

Kariera

W 1995 roku rozpoczął studia na wydziale fizyki w Stanford University, po czym po dwóch dniach je rzucił, aby założyć przedsiębiorstwo Zip2.

Zip2

W 1995 roku Musk i jego brat Kimbal, korzystając z pieniędzy zebranych od niewielkiej grupy inwestorów-aniołów oraz z pomocą finansową ojca w wysokości 200 tys. USD, założyli Zip2, firmę zajmującą się oprogramowaniem sieciowym. Firma opracowała i sprzedała internetowy „przewodnik po mieście” dla branży wydawniczej. Musk uzyskał kontrakty z The New York Times i Chicago Tribune oraz przekonał zarząd do porzucenia planów połączenia się z CitySearch. Będąc w Zip2, Musk chciał zostać CEO; jednak nikt z członków zarządu na to nie pozwolił. Compaq przejął Zip2 za 307 milionów USD w gotówce i 34 miliony USD w opcjach na akcje w lutym 1999. Musk otrzymał 22 miliony USD za swój siedmioprocentowy udział w sprzedaży.

X.com i PayPal

W marcu 1999 r. Musk został współzałożycielem X.com, firmy świadczącej usługi finansowe i obsługującej płatności za pośrednictwem poczty elektronicznej, o wartości 10 milionów USD. Pieniądze na firmę uzyskał ze sprzedaży Zip2. Rok później X.com połączyło się z firmą Confinity, która była właścicielem PayPala, usługi transferu pieniędzy. Połączona firma skupiła się na usłudze PayPal i została przemianowana na „PayPal” w 2001 roku. Wczesny wzrost PayPal był napędzany głównie przez wirusową kampanię marketingową, w której rekrutowano nowych klientów, gdy otrzymywali pieniądze za pośrednictwem usługi. Musk został w październiku 2000 r. usunięty ze swojej funkcji dyrektora generalnego (choć pozostał w zarządzie) ze względu na nieporozumienia z pozostałym kierownictwem firmy. Musk chciał zmigrować serwery PayPala z systemu Unix do systemu Microsoft Windows, z czym nie zgadzał się zarząd. W październiku 2002 r. serwis eBay przejął PayPal za 1,5 mld USD w akcjach, z czego Musk otrzymał 165 mln USD. Przed sprzedażą Musk, który był największym udziałowcem spółki, posiadał 11,7% akcji PayPala.

W lipcu 2017 r. Musk kupił domenę x.com od PayPal za nieujawnioną kwotę, stwierdzając, że ma dla niego „wielką wartość sentymentalną”.

SpaceX

Musk oprowadzający prezydenta Baracka Obamę po stanowisku startowym rakiety Falcon 9.

W czerwcu 2002 roku Musk założył swoje trzecie przedsiębiorstwo, Space Exploration Technologies (SpaceX), którego obecnie jest dyrektorem generalnym i technicznym. SpaceX zajmuje się projektowaniem i konstruowaniem rakiet nośnych dla pojazdów kosmicznych, kładąc nacisk na ich niski koszt i niezawodność. Celem, który postawił sobie Musk, jest 100-krotne zmniejszenie kosztów lotów w kosmos, między innymi poprzez wielokrotne starty tych samych egzemplarzy rakiet. Pierwszą opracowaną przez przedsiębiorstwo rakietą była Falcon 1, wystrzelona po raz pierwszy 24 marca 2006 roku. Rakieta ta we wrześniu 2009 r. jako pierwsza prywatna rakieta w historii astronautyki umieściła satelitę na orbicie Ziemi. Drugą rakietą jest Falcon 9, wystrzelona po raz pierwszy 4 czerwca 2010. Jej głównym zadaniem jest wynoszenie na orbitę stworzonych również przez to przedsiębiorstwo statków kosmicznych Dragon, obsługujących zaopatrzenie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. SpaceX pracuje również nad konstrukcją statku kosmicznego Starship, który ma być w stanie zapewnić obecność stałej kolonii na Marsie, oraz rozbudowuje konstelację satelitów Starlink, dostarczającą Internet satelitarny.

23 grudnia 2008 roku SpaceX zdobyła wart 1,6 miliarda USD kontrakt na przeprowadzenie 12 lotów zaopatrzeniowych na Międzynarodową Stację Kosmiczną, przejmując rolę wahadłowców kosmicznych po ich wycofaniu z użytku w 2011 roku. Początkowo pojazdy Dragon mają przewozić jedynie zaopatrzenie, pozostawiając transport astronautów statkom Sojuz. Augustine commission rekomendowała, aby w przyszłości transport astronautów przekazać komercyjnym przedsiębiorstwom, takim jak SpaceX.

30 maja 2020 roku o godzinie 19:22 UTC (21:22 czasu polskiego) z platformy startowej na Florydzie wystartowała rakieta Falcon 9 z astronautami Robertem Behnkenem i Douglasem Hurleyem w ramach misji dostarczenia astronautów na Międzynarodową Stację Kosmiczną przez SpaceX. 31 maja o godzinie 14:16 UTC (16:16 czasu polskiego), po kilkunastogodzinnym locie, kapsuła Dragon przycumowała do ISS, co zakończyło powodzeniem ten etap misji. W jej ramach, astronauci pozostali na stacji przez kilka miesięcy, a następnie powrócili na Ziemię.

Musk postrzega badania kosmosu jako istotny krok w rozprzestrzenieniu, a nawet przetrwaniu ludzkiej świadomości. Stwierdził, że kolonizacja innych planet może stanowić zabezpieczenie przed zagrożeniami dla przetrwania gatunku: „Może nas zniszczyć uderzenie planetoidy, superwulkan, jak również zagrożenia, których dinozaury nigdy nie doświadczyły: zaprojektowany wirus, nieumyślne stworzenie mikro-czarnej dziury, katastrofalne globalne ocieplenie albo jakaś jeszcze nieznana technologia. Ludzkość ewoluowała przez miliony lat, ale w ciągu ostatnich sześćdziesięciu lat broń atomowa dała nam możliwość unicestwienia siebie. Prędzej czy później musimy rozprzestrzenić się poza tę zielono-niebieską kulę, albo wyginąć”.

Tesla Motors

Musk obserwujący pokaz linii produkcyjnej w zakupionej przez Tesla Motors fabryce NUMMI.

Musk jest jednym ze współzałożycieli przedsiębiorstwa Tesla Motors i głównym architektem jej produktów. Od października 2008 r. jest jej dyrektorem generalnym. Tesla Motors wyprodukowała w pełni elektryczny samochód sportowy Tesla Roadster. Musk jest autorem głównej biznesowej strategii przedsiębiorstwa, którą jest dostarczenie niedrogich elektrycznych samochodów do masowego klienta. Tesla Roadster został stworzony jako pierwszy krok – samochód skierowany do zamożnych klientów, którzy kupując go sfinansowaliby badania i projektowanie tańszych modeli. Kolejnym modelem jest sprzedawany od 2012 roku Model S – czterodrzwiowy rodzinny sedan, w najtańszej wersji kosztujący połowę tego co Roadster. Na bazie Modelu S zaprojektowano również crossover Model X z napędem na cztery koła i dwoma silnikami elektrycznymi. Samochody będą miały 60 proc. wspólnych części. W marcu 2016 Musk zaprezentował ekonomiczny Model 3 o podstawowej cenie 35.000 dolarów, który jest przeznaczony dla masowego odbiorcy. Samochód wszedł na rynek w lipcu 2017. Musk planuje również sprzedaż elektrycznych układów napędowych, które umożliwiłyby innym przedsiębiorstwom tworzenie własnych modeli bez konieczności opracowywania ich od podstaw. W gazetach jego działania porównywane są do działań Henry’ego Forda za rewolucyjne podejście do rozwoju motoryzacji. Od 1 lutego 2016 r. przedsiębiorstwo nosi nazwę Tesla Inc. Produkuje również samochody autonomiczne.

Thud

W 2018 r. Elon Musk ogłosił na swoim koncie na Twitterze nowe komediowe przedsięwzięcie medialne, Thud. Musk trafił na nagłówki satyrycznego serwisu informacyjnego „The Onion” po tym, jak zatrudnił byłych pracowników serwisu. W 2014 r., przed przejęciem publikacji przez Univision, Musk wyraził zainteresowanie zakupem „The Onion”.

OpenAI

W grudniu 2015 roku Musk ogłosił utworzenie OpenAI, organizacji badawczej non-profit zajmującej się sztuczną inteligencją (AI). OpenAI ma na celu rozwój sztucznej inteligencji ogólnej w sposób bezpieczny i korzystny dla ludzkości.

Udostępniając sztuczną inteligencję wszystkim, OpenAI chce „przeciwstawiać się dużym korporacjom, które mogą zdobyć zbyt wielką władzę dzięki posiadaniu systemów super-inteligencji poświęconych zyskom, a także rządom, które mogą wykorzystywać sztuczną inteligencję do zdobycia władzy, a nawet do uciskania swoich obywateli”. Musk stwierdził, że chce przeciwdziałać koncentracji władzy. W 2018 r. Musk opuścił zarząd OpenAI, aby uniknąć „potencjalnego przyszłego konfliktu” ze swoją rolą dyrektora generalnego Tesli, ponieważ Tesla coraz bardziej angażuje się w AI.

Neuralink

W 2016 r. Musk został współzałożycielem Neuralink, firmy zajmującej się rozwojem neurotechnologii. Jej celem jest integracja ludzkiego mózgu ze sztuczną inteligencją. Firma, która wciąż znajduje się we wczesnym stadium rozwoju, koncentruje się na tworzeniu urządzeń, które mogą być wszczepiane do ludzkiego mózgu w celu ułatwienia ludziom łączenia się z oprogramowaniem i pozwolenie im na dotrzymanie kroku postępowi sztucznej inteligencji. Ulepszenia te mogą poprawić pamięć lub umożliwić bardziej bezpośredni kontakt z urządzeniami komputerowymi. Musk uważa założenia Neuralink i OpenAI za powiązane: „OpenAI jest organizacją non-profit zajmującą się minimalizowaniem niebezpieczeństw związanych ze sztuczną inteligencją, podczas gdy Neuralink pracuje nad sposobami wszczepiania technologii w nasze mózgi w celu tworzenia interfejsów umysł-komputer. (...) Neuralink pozwala naszym mózgom zachować prowadzenie w wyścigu inteligencji: maszyny nie będą mogły nas prześcignąć, jeśli będziemy mieli wszystko, co mają maszyny i wszystko to, co my mamy. Przy założeniu, że to co mamy rzeczywiście daje nam przewagę.

16 lipca 2019 Elon Musk poinformował, że Neuralink doprowadził do tego, iż małpa, dzięki specjalnemu wszczepowi, mózgiem obsługiwała komputer.

The Boring Company

Firma górnicza zajmująca się kopaniem tuneli, z siedzibą w Los Angeles, w Kalifornii, założona 17 grudnia 2016 przez Muska. W styczniu 2018 r. sprzedała 20 tysięcy miotaczy ognia.

SolarCity

Musk jest również głównym inwestorem i członkiem zarządu przedsiębiorstwa SolarCity, przedsiębiorstwa produkującego ogniwa fotowoltaiczne, zarządzanej przez jego kuzyna Lyndona Rive. Główną motywacją dla badań w SolarCity, podobnie jak w Tesla Motors, jest przeciwdziałanie globalnemu ociepleniu. Obecnie firma została przejęta przez Tesla Inc.

Hyperloop

W dniu 12 sierpnia 2013 r. Musk zaprezentował propozycję nowej formy komunikacji między „the Greater Los Angeles Area” (grupa miast zgromadzonych wokół Los Angeles) i „the San Francisco Bay Area” (grupa miast zgromadzonych wokół San Francisco), po jego rozczarowaniu gdy projekt „California High-Speed Rail system” (Kalifornijskie Koleje Dużych Prędkości) został zaakceptowany. Nową formę komunikacji nazwał „Hyperloop”, jej zasięg obejmowałby około 560 km, od Sylmar (północna dzielnica Los Angeles) do Hayward (miasto położone we wschodniej części „the San Francisco Bay Area”) i teoretycznie umożliwiałaby podróżowanie między tymi obszarami w 30 minut lub mniej, zapewniając krótszy czas podróży niż nawet komercyjny samolot. Musk proponuje: aby stworzyć podróż tańszą niż jakikolwiek inny środek transportu dla tak długich dystansów, zastosować podciśnienie w celu zmniejszenia oporu powietrza (pozwoliłoby to na dużą prędkość jazdy przy relatywnie małej mocy), całkowicie polegać na energii słonecznej przy wszystkich wymaganiach energetycznych. Całkowity koszt systemu oszacowano na 6 miliardów dolarów.

Działalność filantropijna

Musk przewodniczy Fundacji Muska, finansującej edukację naukową, pomoc pediatryczną i badania nad czystą energią. Jest powiernikiem X PRIZE Foundation, promującej technologie odnawialnych źródeł energii. Zasiada w zarządzie Space Foundation, The Planetary Society, The National Academies Aeronautics, Space Engineering Board i Stanford Engineering Advisory Board.

W 2001 roku Musk stworzył plany projektu „Mars Oasis”, którego celem byłoby umieszczenie na powierzchni Marsa miniaturowej szklarni i badanie rozwoju roślin na marsjańskim regolicie. Zawiesił ten projekt, gdy zorientował się, że koszty transportu wielokrotnie przewyższyłyby wszystkie inne koszty. Zamiast tego zdecydował się pracować nad rozwojem transportu kosmicznego i stworzył przedsiębiorstwo SpaceX.

Pozostała działalność

Zagrał niewielką rolę w filmie Iron Man 2. Zdjęcia do tego filmu były kręcone w fabryce należącej do SpaceX. Musk jeździł samochodem McLaren F1, który kupił za około milion USD i sprzedał w 2007 roku za około 1,5 miliona USD. Posiada także prywatne samoloty Aero L-39 Albatros oraz Dassault Falcon 900, użyty na planie filmu Dziękujemy za palenie, którego był producentem. Pojawił się również jako słuchacz przemówienia Willa Castera granego przez Johnny’ego Deppa w filmie Transcendencja. Musk wystąpił w filmie Maczeta zabija jako on sam. W jednym z odcinków serialu Teoria wielkiego podrywu pojawia się jako on sam w roli wolontariusza w stołówce dla ubogich. W szóstym odcinku pierwszego sezonu serialu Young Sheldon został poruszony wątek firmy SpaceX, a Elon Musk zagrał samego siebie.

Życie prywatne

Musk mieszka w Bel Air w Kalifornii. Ma pięciu synów ze swoją eksżoną, kanadyjską aktorką i pisarką Justine Musk. Jego drugą żoną była brytyjska aktorka Talulah Riley, znana z roli Annabelle Fritton w filmie Dziewczyny z St. Trinian. Rozwiódł się z nią w roku 2012. Od 2013 do 2016 roku ponownie był żonaty z Talulahą Riley. W 2017 roku spotykał się z modelką oraz aktorką Amber Heard, z którą zakończył związek w lutym 2018. W kwietniu 2018 roku związał się z kanadyjską piosenkarką i kompozytorką Claire Boucher. 4 maja 2020 para powitała swojego pierwszego syna.

Rodzeństwo Muska również urodziło i wychowało się w Południowej Afryce, u progu dorosłości emigrując do Ameryki Północnej. Mieszkająca w Kanadzie Tosca Musk, siostra Elona, jest założycielką Musk Entertainment i producentką kilkunastu filmów. Sam Elon Musk był producentem jej pierwszego filmu Puzzled. Kimbal Musk, brat, jest dyrektorem generalnym przedsiębiorstwa OneRiot specjalizującego się w wyszukiwaniu w sieci w czasie rzeczywistym oraz właścicielem restauracji The Kitchen w Boulder. Podobnie jak Elon po emigracji do Ameryki Północnej z Kanady trafił do Stanów Zjednoczonych.

W trakcie programu Saturday Night Live wyznał, że ma zespół Aspergera.

Majątek

Kontrowersje

Tesla Motors

W październiku 2008 roku, po potwierdzeniu wcześniejszych doniesień, że Tesla Motors ma tylko 9 mln USD na swoich kontach, Musk zatrudnił zewnętrzne przedsiębiorstwo do przejrzenia wewnętrznych e-maili i logów z komunikatorów, a następnie zatrudnił detektywa do zebrania odcisków palców z wydruków pozostawionych przy kopiarkach w przedsiębiorstwie. W ten sposób wykrył, że pracownik Peng Zhou był źródłem przecieku o stanie majątku przedsiębiorstwa. Musk zaoferował Zhou opcję przeproszenia przedsiębiorstwa i rezygnacji ze stanowiska zamiast bycia oskarżonym. Zhou tę propozycję przyjął.

Po tym incydencie Musk usiłował wykryć pracowników ujawniających wewnętrzne informacje przedsiębiorstwa przez wysyłanie im minimalnie zmodyfikowanych wersji okólników, chcąc sprawdzić, która wersja trafi do prasy. Plan się nie powiódł, ponieważ główny prawnik w przedsiębiorstwie, Craig Harding, wysłał swoją wersję do wszystkich pracowników, dodając do niej ostrzejsze warunki umowy poufności.

26 maja 2009 roku były dyrektor Tesla Motors Martin Eberhard złożył pozew przeciwko Muskowi za zniesławienie i złamanie umowy. Tematem pozwu była kwestia określenia, kto ma prawo używać tytułu „założyciela” Tesla Motors. 29 lipca 2009 roku sąd odrzucił ten wniosek. Oficjalne oświadczenie przedsiębiorstwa określiło tę decyzję jako „spójną z przekonaniem o wspólnym udziale zespołu założycieli, włączając w to aktualnego dyrektora Elona Muska i głównego inżyniera J.B. Straubela, którzy obaj byli kluczowi dla stworzenia Tesli od jej początków”.

Na początku sierpnia Eberhard wycofał wniosek, a ostateczne porozumienie zostało osiągnięte 21 września. Dokładne warunki tego porozumienia nie zostały ujawnione, ale od tego czasu oficjalnymi założycielami Tesli są Martin Eberhard, Elon Musk, J.B. Straubel, Marc Tarpenning i Ian Wright.

Tajlandia

2 lipca 2018 po akcji poszukiwawczej w tajlandzkiej jaskini Tham Luang została znaleziona grupa 13 turystów (12 młodych członków drużyny piłkarskiej oraz trenera). Wysoki poziom wody uniemożliwiał ich łatwe wyciągnięcie. 6 lipca Elon Musk ogłosił, że pracujący dla niego inżynierowie z firm SpaceX oraz Boring Company udali się na miejsce, by pomóc w akcji ratunkowej. Zaoferował również użycie specjalnie zaprojektowanej miniłodzi ratunkowej. W rozmowie z CNN brytyjski nurek Vernon Unsworth skrytykował pomysł Muska i powiedział, że może on „wsadzić sobie swoją kapsułę tam, gdzie boli”. W odpowiedzi na to, miliarder wypuścił serię wpisów w serwisie Twitter, w których stwierdził, że nigdy nie widział Vernona w jaskini, poprosił go o wysłanie filmu z akcji ratunkowej, po czym dodał, że film nie będzie potrzebny, bo jego kapsuła dotrze na miejsce pobytu chłopców. Wszystko podsumował słowami „Sam się o to prosiłeś, pedofilu”. Po dwóch dniach Musk przeprosił za swoje słowa.

Nagrody i wyróżnienia

• Został umieszczony na liście tygodnika „Time” 100 osób o największym wpływie na świat w 2010 roku
• Został umieszczony na liście 75 najbardziej wpływowych ludzi XXI wieku stworzonej przez miesięcznik „Esquire”.
• Wyróżniony jako Żywa legenda lotnictwa w 2010 roku przez Fundację Kitty Hawk za stworzenie następcy kosmicznego wahadłowca (rakiety Falcon 9 wraz z pojazdem Dragon).
• Otrzymał nagrodę George’a Low od Amerykańskiego Instytutu Aeronautyki i Astronautyki za najwybitniejszy wkład w rozwój transportu kosmicznego w latach 2007/2008 (za opracowanie rakiety Falcon 1 – pierwszej prywatnej rakiety na paliwo ciekłe, która osiągnęła orbitę).
• Otrzymał nagrodę Von Brauna od National Space Society za przewodnictwo w najważniejszych osiągnięciach w podboju kosmosu w latach 2008/2009.
• Otrzymał nagrodę 2008 National Conservation Achievement od National Wildlife Federation za osiągnięcia przedsiębiorstw Tesla Motors i Solar City.
• Wyróżniony przez tygodnik „Aviation Week” w 2008 roku za najważniejsze osiągnięcie w rozwoju przemysłu kosmicznego.
• Wyróżniony jako Wynalazca Roku 2007 przez R&D Magazine za osiągnięcia przedsiębiorstw SpaceX, Tesla i SolarCity.
• Otrzymał nagrodę Automotive Executive of the Year Award w 2010 roku za osiągnięcia Tesla Motors. Jest najmłodszym w historii odbiorcą tej nagrody.
• Wyróżniony jako Przedsiębiorca Roku 2007 od miesięcznika „Inc.” za rozwój przedsiębiorstw Tesla i SpaceX.
• Otrzymał nagrodę Index Design w 2007 roku za projekt samochodu Tesla Roadster.
• Otrzymał doktorat honoris causa od Amherst College w Massachusetts.
• Otrzymał doktorat honoris causa w astronautyce od University of Surrey w Wielkiej Brytanii.
• W 2017 roku otrzymał doktorat honoris causa od Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie
• W 2019 roku otrzymał nagrodę im. Stephena Hawkinga za „Zdumiewające osiągnięcia dla ludzkości i ogromne sukcesy na polu podróży kosmicznych”.
• W 2021 roku został Człowiekiem Roku Tygodnika „Time” za „ogromną władzę i wpływ na rzeczywistość”.

Zobacz też

• Twitter