Izoniazyd

Izoniazyd

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) pirydyno-4-karbohydrazyd Inne nazwy i oznaczenia farm. łac. isoniazidum inne hydrazyd kwasu izonikotynowego
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C6H7N3O
Masa molowa	137,14 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały, krystaliczny proszek lub bezbarwne kryształy, bez zapachu
Identyfikacja
Numer CAS	54-85-3
PubChem	3767
DrugBank	DB00951
SMILES C1=CN=CC=C1C(=O)NN
InChI InChI=1S/C6H7N3O/c7-9-6(10)5-1-3-8-4-2-5/h1-4H,7H2,(H,9,10) InChIKey QRXWMOHMRWLFEY-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 1,42 g/cm³; ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie 140 g/l w innych rozpuszczalnikach etanol: dość tudno Temperatura topnienia 169–174 °C logP -0,7 Kwasowość (pKa) 1,82
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H302, H315 Zwroty P brak zwrotów P Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Szkodliwy (Xn) Zwroty R R22, R38 Zwroty S S37 NFPA 704 Na podstawie podanego źródła 0 1 0   Temperatura zapłonu >250 °C Numer RTECS NS1751850 Dawka śmiertelna LD50 50 mg/kg (pies, doustnie)
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	J04AC01, J04AC51, J04AM01, J04AM02, J04AM03, J04AM04, J04AM05, J04AM06
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka Działanie przeciwgruźlicze Okres półtrwania 0,5–5 h Wiązanie z białkami osocza i tkanek 0–10% Metabolizm wątrobowy Wydalanie 50–96% z moczem, reszta ze śliną i kałem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie, domięśniowo

Izoniazyd (łac. isoniazidum), INH – organiczny związek chemiczny, powszechnie używany lek przeciwgruźliczy, zaliczany do tzw. leków pierwszego rzutu, który jest stosowany w leczeniu gruźlicy oraz niektórych innych mykobakterioz.

Wobec prątków wrażliwych izoniazyd jest lekiem bakteriobójczym, wykazującym aktywność wobec szybko namnażających się bakterii wewnątrz komórek i poza nimi.

Pod względem chemicznym izoniazyd jest hydrazydem kwasu izonikotynowego; ma właściwości zasadowe i nie jest solą. Rozpuszcza się w wodzie.

Historia

Izoniazyd został wprowadzony na rynek farmaceutyczny w 1952 roku przez koncern Roche pod nazwą Rimifon.

Mechanizm działania

Izoniazyd jest prolekiem ponieważ musi być aktywowany przez katalazę bakteryjną. Mechanizm działania polega na wpływie na aktywność dinukleotydu nikotynamidoadeninowego (NADH) w komórce bakterii. Tworzy się nieaktywny analog NADH, co zaburza szereg procesów życiowych prątków. Najważniejszym efektem działania izoniazydu jest hamowanie syntezy kwasów mykolowych, wchodzących w skład ściany komórkowej prątka.

Wskazania

Leczenie gruźlicy. Ze względu na łatwo rozwijającą się lekooporność stosowany wyłącznie w połączeniu z innymi lekami przeciwgruźliczymi. Leczenie i profilaktyka gruźliczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych ze względu na dobrą penetrację leku do OUN.

Przeciwwskazania

Uszkodzenie wątroby, aktywne schorzenie wątroby, przebyte reakcje hepatotoksyczności lub uczulenie na lek.

Spożycie alkoholu zwiększa toksyczność izoniazydu, dlatego ostrożnie stosuje się u alkoholików.

• Padaczka i inne stany drgawkowe
• Psychozy
• Zapalenie wielonerwowe
• Uszkodzenia nerek

Interakcje lekowe

Izoniazyd jest silnym inhibitorem kilku izoenzymów cytochromu P450 (CYP2A6, CYP2C19, CYP2D6, CYP2E1, CYP3A4) co powoduje zwolnienie wątrobowego metabolizmu szeregu leków i zwiększenie ryzyka wystąpienia działań toksycznych. Do leków tych należą np. fenytoina, karbamazepina, etosuksymid czy prymidon. Leki zobojętniające zmniejszają wchłanianie izoniazydu.

Działania niepożądane

Może prowadzić do ciężkiego uszkodzenia wątroby i zmian toczniopodobnych. W 10% przypadków dochodzi do zaburzeń ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego (np. zawroty i bóle głowy, stan splątania, hiperrefleksja i zapalenie nerwów) W 5% przypadków dochodzi do leukopeni i reakcji alergicznych. Może dochodzić do rozwoju polineuropatii związanych z hamowaniem aktywności witaminy B₆. U osób z grupy ryzyka konieczna jest suplementacja 10–50 mg na dobę (u osób z zakażeniem HIV, niedożywieniem, cukrzycą i u ciężarnych). Poza tym może wystąpić utrata łaknienia, zaparcia i drżenie mięśni. Izoniazyd obniża próg drgawkowy poprzez hamowanie syntezy kwasu γ-aminomasłowego. Może wywołać zaburzenia afektywne (nastrój wzmożony) poprzez hamowanie enzymu monoaminooksydazy. Wchodzi z tego powodu w niebezpieczne interakcje z wieloma lekami (np. SSRI).

Preparaty handlowe

Dostępne są preparaty izoniazydu oraz izoniazydu w połączeniu z ryfampicyną.

• Isoniazidum tabl. 50 mg i 300 mg
• Rifamazid kaps. 150 mg ryfampicyny i 100 mg izoniazydu oraz kaps. 300 mg ryfampicyny i 150 mg izoniazydu