| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C15H10ClN3O3 |
||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
315,71 g/mol |
||||||||||||||||
| Wygląd |
lekko żółty proszek |
||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||
| ATC | |||||||||||||||||
| Legalność w Polsce | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Klonazepam (łac. clonazepamum) – organiczny związek chemiczny z grupy benzodiazepin, stosowany jako lek psychotropowy o silnym i długotrwałym działaniu przeciwdrgawkowym i przeciwlękowym. Profilem działania przypomina fenobarbital.
Działanie
Działa na struktury ośrodkowego układu nerwowego, głównie na układ limbiczny i podwzgórze (ułatwia przekaźnictwo GABA-ergiczne). Działanie objawia się silnym i długotrwałym efektem przeciwdrgawkowym. Jest jedną z najsilniejszych benzodiazepin, wykazuje silne powinowactwo do ośrodkowego receptora benzodiazepinowego. Klonazepam działa również przeciwlękowo, uspokajająco, umiarkowanie nasennie i zmniejsza napięcie mięśni szkieletowych.
Lek dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego. Całkowity czas działania wynosi powyżej 24 godzin. Czas połowicznego rozpadu wynosi 30-40 h. Przenika przez barierę krew – płyn mózgowo-rdzeniowy i przez łożysko. Ulega przemianie w wątrobie do aminoklonazepamu o znikomo małej aktywności wobec receptora benzodiazepinowego.
Wykazano, że klonazepam zmniejsza aktywność serotoninergiczną neuronów, działając jako antagonista receptorów postsynaptycznych 5-HT1A.
Wskazania
Leczenie i zapobieganie napadom padaczki u dorosłych i u dzieci, także w leczeniu skojarzonym, somnambulizmu, w różnego typu formach wzmożonego napięcia mięśniowego, przełomy psychomotoryczne. Bezsenność i zaburzenia snu (szczególnie u chorych z organicznym uszkodzeniem OUN). Tłumienie lęków. (Obecnie w tych zaburzeniach nie jest stosowany rejestracyjnie). Niekiedy wspomagająco w neuralgiach. Leczenie wspomagające w psychozach. Obecne wskazania rejestracyjne dopuszczają stosowanie klonazepamu tylko do leczenia padaczek, głównie z uwagi na znaczny potencjał uzależniający.
Przeciwwskazania
- nadwrażliwość na benzodiazepiny
- zaburzenia oddychania i ciężka niewydolność oddechowa
- miastenia
- jaskra z zamkniętym kątem przesączania
- zaburzenia świadomości
- znaczne zaburzenie czynności wątroby
- leku nie należy stosować podczas ciąży i w okresie karmienia piersią.
Dopuszcza się jego stosowanie, gdy podanie leku matce jest bezwzględnie konieczne. Długotrwałe stosowanie leku prowadzi do stopniowego osłabienia działania w wyniku rozwoju zjawiska tolerancji. Należy unikać długotrwałego podawania leku u osób w wieku podeszłym, ze względu na nasilenie działań niepożądanych w tej grupie wiekowej. Ze względu na możliwość interakcji z klonazepamem, inne leki można stosować po uzgodnieniu z lekarzem. Należy zachować ostrożność podczas podawania leku osobom z zaburzeniami czynności wątroby i nerek, z przewlekłymi chorobami dróg oddechowych i u pacjentów z uzależnieniem alkoholowym oraz z zaburzeniami osobowości. W przypadku wystąpienia reakcji paradoksalnych (stany pobudzenia psychoruchowego, bezsenność) należy przerwać leczenie.
Klonazepam wykazuje znaczny potencjał uzależniający. Nawet krótkotrwałe przyjmowanie leku może doprowadzić do uzależnienia psychofizycznego oraz wystąpienia zespołu odstawiennego w przypadku nagłego odstawienia. Zespół odstawienny charakteryzuje się niepokojem psychoruchowym, drgawkami i (lub) stanami padaczkowymi - (niebezpieczne dla życia), urojeniami, omamami, depersonalizacją, wzmożoną drażliwością, bezsennością, i obniżeniem nastroju. Czas leczenia powinien być jak najkrótszy i nie powinien przekroczyć kilku tygodni włącznie z okresem stopniowego odstawiania leku. Maksymalna dawka dobowa (u dorosłych): 20 mg, Stosować najniższe skuteczne dawki.
Przedawkowanie
W wyniku przedawkowania mogą wystąpić objawy:
- senność
- dezorientacja
- niewyraźna mowa
- utrata przytomności
- połączenie z alkoholem lub z lekami działającymi hamująco na OUN może doprowadzić do śmierci.
Postępowanie w przedawkowaniu sprowadza się do opróżnienia żołądka (wymioty lub płukanie żołądka), oraz do monitorowania podstawowych czynności życiowych (oddech, tętno, ciśnienie tętnicze). Specyficznym antidotum jest flumazenil.
Działania niepożądane
Działania niepożądane, zwłaszcza te niepowiązane bezpośrednio z działaniem na OUN, pojawiają się zwykle w przypadku przewlekłego stosowania. Pacjenci donosili o takich niechcianych objawach, jak:
- senność (somnolencja)
- ospałość
- zaburzenia koordynacji ruchowej
- zmiany w zachowaniu
- zaburzenia czynności układu nerwowego
- ruchy pląsawicopodobne
- podwójne widzenie
- oczopląs
- niewyraźna mowa
- dyzartria
- bóle głowy
- zawroty głowy
- niedowład połowiczy
- Zaburzenia psychiczne:
- stan dezorientacji
- stan umiarkowanej euforii
- depresja
- zaburzenia kojarzenia
- labilność emocjonalna
- bezsenność
- omamy
- zaburzenia libido
- infantylność
- Zaburzenia układu oddechowego:
- objawy zapalenia górnych dróg oddechowych
- płytki oddech
- osłabienie czynności oddechowych
- Zaburzenia układu sercowo-naczyniowego:
- uczucie kołatania serca
- spadek ciśnienia tętniczego
- Zaburzenia skórne:
- wypadanie włosów lub nadmierne owłosienie
- wysypki skórne
- obrzęki twarzy i stawów skokowych
- Zaburzenia układu pokarmowego:
- Brak lub zwiększenie apetytu
- nalot na języku
- owrzodzenia i bolesność dziąseł
- zapalenie błony śluzowej żołądka
- nudności
- biegunka lub zaparcia
- powiększenie wątroby
- Zaburzenia układu moczowo-płciowego:
- bolesne lub mimowolne oddawanie moczu
- oddawanie moczu w nocy
- Zaburzenia układu krwionośnego:
- niedokrwistość
- zmniejszenie liczby leukocytów
- zmniejszenie liczby płytek krwi
- zwiększenie liczby granulocytów eozynochłonnych we krwi
Interakcje
- Klonazepam nasila działanie wszystkich środków hamujących działanie OUN
- Spożywanie alkoholu w czasie zażywania klonazepamu i kilka dni po zakończeniu jego stosowania, oprócz sumowania się działania hamującego na OUN, może doprowadzić do wystąpienia reakcji paradoksalnych, takich jak pobudzenie psychoruchowe, agresywne zachowania (upojenie patologiczne).
- Działanie klonazepamu może zostać osłabione lub zmienione przez palenie tytoniu, zażywanie produktów zawierających kofeinę i innych stymulantów. Dochodzi do osłabiania działania stymulantów przez stosowany jednocześnie klonazepam. Może dojść wówczas również do zmiany działania klonazepamu i wystąpienia specyficznych objawów paradoksalnych oraz innych objawów psychicznych. Zjawiska takie obserwowano nawet przy nikotynie, palenie tytoniu nie jest w trakcie kuracji zalecane.
Ostrzeżenia
- nie łączyć z alkoholem etylowym,
- bezwzględnie nie łączyć z innymi benzodiazepinami, barbituranami, silnymi opioidami. Wysokie ryzyko śmiertelnego zahamowania OUN.
- stosowanie klonazepamu prowadzi do stopniowego osłabienia jego działania, w wyniku rozwoju zjawiska tolerancji
- przyjmowanie klonazepamu doprowadza do uzależnienia psychofizycznego
- problemy życia codziennego nie są wskazaniem do zażywania klonazepamu
- w dużych dawkach może spowodować tzw. deficyt lęku oraz niepamięć następczą po zmetabolizowaniu (jednak ze względu na stosunkowo niską rozpuszczalność w tłuszczu amnezja jest mniejsza niż w przypadku innych silnie działających benzodiazepin)
- podczas stosowania klonazepamu i do 3 dni po jego zakończeniu nie należy prowadzić pojazdów i obsługiwać urządzeń mechanicznych
Przewlekły zespół odstawienia
U niektórych osób po odstawieniu przewlekle stosowanych benzodiazepin występuje przedłużający się zespół odstawienia. Objawy mogą utrzymywać się niekiedy nawet do kilku miesięcy. W niektórych przypadkach przewlekły zespół odstawienia mógł powstać ze względu na fizykochemiczne uszkodzenia neuronów, które mogą być stałe lub powoli odwracające się.
Preparaty dostępne w Polsce
- Clonazepamum TZF – tabletki lub roztwór do wstrzykiwań
Bibliografia
- Małgorzata Rzewuska, Leczenie zaburzeń psychicznych, wyd. 3, Warszawa: PZWL, 2006, ISBN 83-200-3354-3.[potrzebny numer strony]
