| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
Kulczyba wronie oko |
| Nazwa systematyczna | |
|
Strychnos nux-vomica L. Sp.Pl.2, 1753 | |
Kulczyba wronie oko (Strychnos nux-vomica L.) – gatunek wiecznie zielonego drzewa lub krzewu z rodziny loganiowatych (Loganiaceae). Naturalny obszar występowania to lasy Indii, Sri Lanki, Kambodży, Laosu, Wietnamu, Tajlandii i Malezji, ale jako roślina uprawiana występuje w wielu jeszcze innych krajach o klimacie tropikalnym.
Morfologia
- Pokrój
- Drzewo osiągające wysokość do 30 m.
- Liście
- Owalne, o wymiarach ok. 7,5-15 x 4,5-7,5 cm, 5-nerwowe, gładkie, lśniące.
- Kwiaty
- Zebrane w dwuramienne wierzchotki na szczycie pędów. Kwiaty mają 5-dzielny kielich, białozielonkawą, rurkowatą, 5-ząbkową koronę, 1 słupek i 5 pręcików osadzonych u wylotu gardzieli kielicha.
- Owoc
- Żółta jagoda o średnicy ok. 2,5-7,5 cm. Nasiona zwykle 2-4 w owocu, o średnicy ok. 2 cm. Mają kształt krążkowaty, z jednej strony wypukłe, z drugiej wklęsłe, pokryte drobnymi szarymi włoskami, rozchodzącym się od środka.
Biologia
Roślina trująca: Cała roślina jest trująca, szczególnie nasiona. Zawierają one od 2 do 5% alkaloidów, (głównie strychniny i brucyny). Alkaloidy te występują w całej roślinie, najwięcej jest ich jednak w nasionach.
Zastosowanie
Ze strychniny zawartej w nasionach otrzymywało się niegdyś trutkę na myszy i szczury. W znacznie mniejszych dawkach (nie więcej niż 5 mg) strychnina działa jako stymulant; wyostrza też zmysły. Mimo tego jest obecnie rzadko stosowana jako lekarstwo ze względu na to, że dawki lecznicze są bliskie dawek trujących (1–2 mg/kg ustnie człowiek).
Działania lecznicze
Dawniej w celach leczniczych używane były zarówno nasiona, liście, korzenie i kora.
Korzeń gorzki, toniczny, używany do zwalczania gorączki i w przypadku ukąszeń jadowitych gadów.
Okłady z liści stosowane były w leczeniu ran i wrzodów.
Dojrzałe owoce stosowane były w przypadkach paraliżu kończyn.
Właściwości nasion były pomocne w leczeniu anemii, astmy, bronchitu, bezsenności, malarii, chorób skórnych, epilepsji. Ze względu na łatwość przekroczenia dawki trującej, kulczyba obecnie rzadko jest stosowana jako środek leczniczy.
Bibliografia
- Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- Lavekar G.S., Padhi M. M., Mangal, A. K., Joseph G.V.R., Raman K. Ganapathi, Selvarajan S., Sharma P.C., Yelne M.B., Dennis T.J.: Database on medicinal plants used in ayurveda & siddha. Volume 5. New Delhi: Central Council for Research in Ayurveda & Sidha, 2008.