Materia medica

Materia medica (łac.) – pojęcie z dziedziny farmacji. Obejmuje dwa znaczenia.

• Materia medica to naturalne surowce lecznicze stosowane do sporządzania leków; dzielą się one na:
  • materia medica vegetabilis – roślinne surowce lecznicze
  • materia medica animalis – zwierzęce surowce lecznicze
  • w niektórych ujęciach także surowce mineralne stosowane w lecznictwie – minerały i skały.
• W szerszym znaczeniu materia medica jest to także wszelka wiedza o surowcach naturalnych, i jako taka jest dziedziną pomocniczą dla nauk farmaceutycznych. Obejmuje zagadnienia z dziedziny:
  • występowania, budowy i nazewnictwa roślin leczniczych (a więc botaniki farmaceutycznej) oraz zwierząt leczniczych;
  • sposobu pozyskania, oceny jakości i identyfikowania surowców leczniczych, będących organami lub wydzielinami roślin i zwierząt (a więc elementy zielarstwa i farmakognozji,
  • cechy organoleptyczne, farmakologiczne i chemiczne (skład chemiczny) surowców zielarskich (a więc elementy farmakologii i fitochemii),
  • sposoby wykrywania fałszerstw surowców leczniczych
  • sposoby sporządzania prostych preparatów leczniczych (leków naturalnych), a więc elementy receptury farmaceutycznej.

Rozkwit materia medica nastąpił w XIX w. Surowce lecznicze, ich cechy, pochodzenie i sposoby rozpoznawania, a także sporządzania z nich leków naturalnych są skrótowo opisane w farmakopeach, a szczegółowo w dyspensatoriach.