Mindfulness lub uważność – proces psychologiczny koncentrowania uwagi na wewnętrznych i zewnętrznych bodźcach występujących w danej chwili, który może zostać rozwijany poprzez medytację lub inne ćwiczenia. Termin mindfulness (pol. uważność) to tłumaczenie z języka pali słowa sati, która jest istotnym elementem niektórych buddyjskich tradycji. Uważa się, że współczesna popularność mindfulness na zachodzie została zapoczątkowana przez Jona Kabat-Zinna.
Badania przeprowadzone na dużych populacjach wykazały, że praktyka medytacji mindfulness jest silnie skorelowana z dobrym samopoczuciem i poczuciem zdrowia. Badania wykazały także, że nadmierne rozmyślanie i niepokój prowadzą do problemów psychicznych takich jak depresja i lęk oraz że praktyka medytacji mindfulness efektywnie redukuje zarówno gonitwę myśli, jak i niepokój.
Prowadzone są badania nad przydatnością medytacji mindfulness w zapobieganiu ostrym chorobom układu oddechowego.
Od lat 70. XX wieku psychologia kliniczna i psychiatria rozwinęły wiele zastosowań terapeutycznych opartych na medytacji mindfulness, pomagających ludziom cierpiącym na różne zaburzenia psychologiczne. Praktyka mindfulness ma wiele współczesnych zastosowań w psychologii, takich jak redukcja objawów depresji, redukcja stresu, lęku, oraz w terapii uzależnień. Badania naukowe wykazały także, że medytacja mindfulness redukuje ból fizyczny, w wyniku kilku unikatowych mechanizmów. Technika medytacji mindfulness zyskała światową popularność jako metoda zarządzania emocjami.
Badania kliniczne wykazały zarówno fizyczne, jak i psychiczne korzyści zdrowotne u różnych pacjentów oraz zdrowych dorosłych i dzieci. Stwierdzono korzystny wpływ medytacji mindfulness w leczeniu stwardnienia rozsianego. W chorobie Parkinsona medytacja mindfulness polepsza funkcje motoryczne i poznawcze oraz jakość życia. Prowadzone są badania nad wykorzystaniem metody medytacji mindfulness u dzieci z przewlekłą migreną, w skoliozie idiopatycznej wieku młodzieńczego, w rehabilitacji sportowców po urazach w celu zwiększenia tolerancji na ból, w zmniejszaniu objawów zespołu stresu pourazowego, w cukrzycy.
Programy oparte na MBSR i podobnych modelach zostały powszechnie zaadaptowane w szkołach, więzieniach, szpitalach, ośrodkach dla weteranów i innych. W niektórych badaniach zwraca się jednak uwagę, że brak jest dowodów na skuteczność programów MBSR w depresji i stanach lękowych.
Zobacz też
- sati - buddyjska praktyka uważności
- sisu - skupienie na celu
- neuromedytacja