| bóg marzeń sennych | |
 Pierre-Narcisse Guérin: Morfeusz i Iris | |
| Występowanie | |
|---|---|
| Teren kultu | |
| Rodzina | |
| Ojciec | |
| Rodzeństwo | |
Morfeusz (gr. Μορφεύς, Morpheus, od morphe – kształt, postać, forma; łac. Morpheus) – w mitologii greckiej bóg i uosobienie marzeń sennych. Jego ojcem był Hypnos, a stryjem Tanatos, zaś braćmi Ikelos oraz Fantasos. Ukazywał się w snach, m.in. jako osoba ukochana. Miał zdolność przybierania dowolnej ludzkiej formy i naśladowania typowych dla niej gestów i słów. Wyobrażano go sobie jako uskrzydloną postać o wielkich i szybkich skrzydłach, dzięki którym mógł się bezszelestnie przemieszczać na duże odległości.
Występuje w Metamorfozach Owidiusza jako jedno z tysiąca dzieci Hypnosa:
Z tylu snów, co jaskinię wokoło zaległy,
Bóg wybrał Morfeusza; on nad wszystkich biegły,
W chodzie, w udaniu twarzy, w przejęciu postaci
Żaden Morfeuszowi nie wyrówna z braci.
On i ubiór i słowa zręcznie dobrać umie.
Tylko w ludzi się zmienia.
[...] i tylko przeznacza
Morfeja na Junony rozkazów tłumacza.
Skinął i na wezgłowie gdy twarz złoży gnuśnie,
W miękie wpada drżymanie, nim rozkosznie uśnie.
Morfeusz spełnia rozkaz i skrzydły lekkiemi
Mimo cienie przebiega do hemońskiej ziemi,
Bierze postać Ceiksa, bez szaty, zmieniony,
Blady staje przy łożu biednej Alcyony;
Z brody i włosów woda strugą dużą ciekła.
Stojąc nad łożem, mara zapłakana rzekła: [...]
Mówił głosem Ceiksa; westchnienia, łzy, jęki,
Udał nawet Morfeusz poruszenia ręki.
Wzdycha, wyciąga we śnie dłonie Alcyona,
Zamiast ciała cień tylko przyciska do łona.
[...] Przelękła własnym krzykiem i męża obrazem,
Ocknęła się, podnosi i patrzy w tę stronę,
Gdzie się jej pokazało widmo ulubione.
Bibliografia
- Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Wyd. drugie. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1987. ISBN 83-06-00861-8.
- Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Ossolineum, 2008. ISBN 978-83-04-04673-3.