| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
NaClO |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Inne wzory |
Na[ClO], NaOCl |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Masa molowa |
74,44 g/mol |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
żółte ciało stałe lub ciecz barwy seledynowej z odcieniem od żółtego do zielonego |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podchloryn sodu, NaClO – nieorganiczny związek chemiczny, sól sodowa kwasu podchlorawego. Ma charakterystyczny ostry zapach chloru, a pH jego roztworów wynosi 12–13 (czyli jest silnie alkaliczny). W postaci wolnej jest bardzo niestabilny i dlatego głównie stosuje się go w roztworach wodnych. Jest substancją odkażającą (np. wodę w basenach), ponieważ wykazuje silne właściwości utleniające.
Podchloryn sodu można otrzymać np.:
- w wyniku elektrolizy roztworu chlorku sodu
- poprzez dodanie chloru do ługu sodowego
Zastosowanie
Przechowywanie warzyw nietrwałych
Takie warzywa jak pomidory, sałata, ogórki, papryka słodka, szpinak, brokuły, jarmuż, cukinia czy ziemniaki łatwo ulegają zepsuciu poprzez dużą wrażliwość na patogeny. Aby zapobiegać procesowi degradacji i gnicia używa się podchlorynu sodu. Warzywa nietrwałe są poddawane obróbce zaraz po zbiorach, lecz nie usuwa ona flory grzybiczej, która jest bezpośrednią przyczyną rozwoju grzybów i pleśni. Skutecznym sposobem unikania degradacji plonów jest dezynfekcja warzyw już na etapie ich mycia przy pomocy podchlorynu sodu.
Woda, którą myje się warzywa powinna mieć temperaturę o 5 °C wyższą od temperatury warzyw (co chroni przed ponownym wnikaniem patogenów przez aparaty szparkowe), zaś jej pH powinno znajdować się w przedziale od 6,8 do 7,2. Zalecane stężenie podchlorynu sodu w wodzie różni się w zależności od warzyw, które mają być myte i tak np. dla pomidorów i młodych ziemniaków wynosi ono 500 - 600 mg/l, a dla grochu cukrowego 50 - 100 mg/l.
Uzdatnianie wody
Dezynfekcja wody pitnej odbywa się poprzez różne metody chlorowania m.in. poprzez podchloryn sodu. Ta metoda gwarantuje skuteczność wobec bakterii, wirusów i grzybów, a ponadto jest łatwa w stosowaniu. Ważne jest też to, że podchloryn sodu zapewnia ochronę przed wtórnym zakażeniem podczas transportu i przechowywania. Jest to spowodowane tzw. resztkowym stężeniem chloru w wodzie, czyli pozostałości wolnego chloru w wodzie już po samej dezynfekcji. W normalnych warunkach to stężenie powinno wynosić maks. 0,3 mg/l ale w wyjątkowych sytuacjach może to być nawet 2 mg/l.
Dezynfekcja wody basenowej
W wyniku reakcji podchlorynu sodu z wodą powstaje kwas podchlorawy, który dzięki właściwościom utleniającym znajduje zastosowanie w dezynfekcji wody w zbiornikach wodnych. Ponieważ podchloryn sodu wykazuje odczyn silnie alkaliczny, konieczne jest zobojętnienie pH wody. Stosuje się w tym celu kwas siarkowy. Wyrównanie pH ma znaczenie głównie przez względy bezpieczeństwa, gdyż odczyn zasadowy działa żrąco na skórę i błony śluzowe użytkowników basenu.
Reakcja chloru z wodą:
- Cl
2 + H
2O → HOCl + HCl
Wśród wad stosowania związków chloru do dezynfekcji można wymienić wysoki potencjał korozyjny (stale nierdzewne narażone są na wystąpienie korozji wżerowej naprężeniowej). Ponadto podchloryn sodu (jak i inne związki chloru) wchodzi w reakcję z mocznikiem, który dostaje się do wody z płynami ustrojowymi (potem, moczem) pochodzącymi od pływaków. Produktem reakcji są chloraminy, które poza nieprzyjemnym zapachem działają drażniąco na skórę i błony śluzowe, mogą przyczyniać się do wystąpienia astmy oraz wywołują korozję elementów stalowych. Chloraminy unoszą się z parą wodną i mogą powodować korozję fragmentów konstrukcji niemających bezpośredniego kontaktu z wodą basenową. Ponadto powstawać może chloroform i dichloroacetonitryl.
Uproszczony przebieg reakcji mocznika i chloru:
- Cl
2 + CO(NH
2)
2 → H
2NCONHCl + Cl− - H
2NCONHCl + HOCl → CO(NHCl)
2 + H
2O - CO(NHCl)
2 + HOCl → Cl
2NCONHCl + H
2O - Cl
2NCONHCl + HOCl → CO(NCl
2)
2 + H
2O - CO(NCl
2)
2 + HOCl → CO
2 + NCl
3 + NCl + H+
+ Cl−
Zastosowanie w endodoncji
Podchloryn sodu w endodoncji najczęściej jest stosowany przy leczeniu kanałowym do rozpuszczania tkanki martwej oraz warstwy mazistej w kanale korzeniowym. W tym celu używa się roztworów o stężeniu 2,5 do 5%.
Dezynfekcja w piwowarstwie a podchloryn sodu
Warząc piwo w warunkach domowych zazwyczaj nie ma się możliwości, aby wyjałowić cały sprzęt używany do warzenia piwa, tak jak dzieje się w profesjonalnych browarach. Jednak pewne elementy aparatury trzeba poddać dezynfekcji, aby zapewnić odpowiednie warunki do rozwoju drożdży, które wzrastają dobrze tylko w środowisku w którym jest niewiele bakterii. Powinno dezynfekować się wszystko, co ma kontakt z brzeczką lub młodym piwem, a w szczególności pojemnik fermentacyjny. Do tego celu używa się roztworu podchlorynu sodu o stężeniu 1,5%, który usuwa wszelkie bakterie, wirusy i grzyby.