| Actinomycosis | |
 Pacjent z promienicą po prawej stronie twarzy | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
| A42.0 |
Promienica płucna |
| A42.1 |
Promienica brzuszna |
| A42.2 |
Promienica szyjno-twarzowa |
| A42.7 |
Posocznica promienicza |
| A42.8 |
Inne postacie promienicy |
| A42.9 |
Promienica, nieokreślona |
Promienica, aktynomikoza (łac. Actinomycosis) – przewlekła choroba zakaźna ludzi i zwierząt (głównie bydła). U zwierząt jest wywołana przez promieniowce Actinomyces bovis, u człowieka drobnoustrojem chorobotwórczym jest gatunek Actinomyces israeli.
Etiologia
U ludzi promienica występuje rzadko, najczęściej u osób w wieku 20–50 lat. Do zakażenia człowieka dochodzi przez kontakt ze zwierzętami oraz przez branie do ust trawy i zboża. W jamie ustnej mogą znajdować się saprofitujące promieniowce, które również w pewnych warunkach mogą wywołać promienicę. Stąd skaleczenie dziąseł lub języka zakażonymi zębami (na co mają wpływ czynniki takie jak zła higiena jamy ustnej, niedawny zabieg u dentysty, choroby przyzębia) odgrywa ważną rolę w patogenezie tej choroby.
Objawy
Temperatura ciała jest nieznacznie podwyższona (do 38 °C), a stan ogólny chorych jest dość dobry.
Choroba umiejscawia się najczęściej w tkankach miękkich okolicy żuchwy i szyi, rzadziej jamy ustnej i tkankach sąsiadujących (języka, migdałków podniebiennych, ślinianek, ucha środkowego); u świń – w gruczołach mlecznych. Objawami są twarde, ograniczone, mało bolesne guzy, często z ogniskami ropnymi. Początkowo pokrywająca skóra może być niezmieniona. Z czasem guzkowate zmiany w nacieku ulegają rozpadowi i powstają przetoki z wydobywającą się surowiczo-krwistą treścią, która zawiera kolonie promieniowca.
W tkankach miękkich można stwierdzić przewlekły proces zapalny z martwicą prowadzącą do powstawania przetok i ziarniną ulegającą bliznowaceniu z powstawaniem deskowatego nacieczenia. Objawy uzależnione są od umiejscowienia zmian. Mogą występować bóle w okolicy nacieków, utrudnione otwieranie ust i połykanie. Nacieczenie okolicy skroniowo-twarzowej może powodować szczękościsk.
Rozpoznanie może być potwierdzone wykryciem kolonii promieniowców w treści ropnej z przetok.
Powikłania
Choroba nieleczona może prowadzić do powstania drogą krwionośną odległych zmian promieniczych (np. płuc), a także skrobiawicy.
Leczenie
Leczona chirurgicznie – usunięcie zmian wraz ze skórą – lub farmakologicznie – ogólne, długotrwałe podawanie penicyliny w dużych dawkach z sulfonamidami (można również podawać penicylinę miejscowo).
Działania profilaktyczne nie są możliwe ze względu na endogenny charakter zakażenia.
Zobacz też
Bibliografia
- Stefania Jabłońska: Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2005. ISBN 83-200-3367-5.
