Rak podstawnokomórkowy skóry

Rak podstawnokomórkowy skóry

carcinoma basocellulare
Rak podstawnokomórkowy skóry
Klasyfikacje
ICD-10	C44 Inne nowotwory złośliwe skóry
C44.0	Skóra wargi
C44.1	Skóra powieki, łącznie z kątem oka
C44.2	Skóra ucha i przewodu słuchowego zewnętrznego
C44.3	Skóra innych i nieokreślonych części twarzy
C44.4	Skóra owłosiona głowy i szyi
C44.5	Skóra tułowia
C44.6	Skóra kończyny górnej, łącznie z barkiem
C44.7	Skóra kończyny dolnej, łącznie z biodrem
C44.8	Zmiany przekraczające granice określone kodami
C44.9	Nowotwór złośliwy skóry, nie określony

Histologia guzkowego raka podstawnokomórkowego

Rak podstawnokomórkowy skóry (łac. carcinoma basocellulare, basalioma, ang. basal cell carcinoma, BCC) – najczęstszy nowotwór złośliwy skóry i najczęstszy nowotwór złośliwy u osób rasy białej, charakteryzujący się niskim stopniem złośliwości, powolnym wzrostem i bardzo rzadkim przerzutowaniem. Nowotwór ten ma szereg nazw synonimicznych i eponimów, m.in.: ulcus Jacobi, ulcus rodens, wrzód drążący Krompechera (tumor Krompecheri), epithelioma basocellulare, adnexoblastoma.

Epidemiologia

BCC jest najczęstszym nowotworem złośliwym skóry. Według Skin Cancer Foundation w USA corocznie 800000 ludzi zapada na tę chorobę. Częstość zachorowań rośnie z wiekiem i jest większa u ludzi rasy białej. Dotyczy głównie osób nadmiernie narażonych na promieniowanie ultrafioletowe światła słonecznego (rolnicy, żeglarze, osoby opalające się, itp.). W zespole Gorlina istnieje genetycznie uwarunkowana skłonność do powstawania raków podstawnokomórkowych skóry, spowodowana mutacją w genie PTCH2 w locus 9q22.3.

Objawy i przebieg

Charakter wykwitów pierwotnych w BCC może być mocno zróżnicowany, stąd w zależności od cech morfologicznych nowotworu wyróżniamy następujące odmiany:

• Rak podstawnokomórkowy guzkowy (carcinoma basocellulare nodosum) – najczęstsza postać BCC, wykwit ma charakter niezapalnego guzka otoczonego charakterystycznym, niezapalnym, perełkowatym wałem. W części środkowej guzka może występować bliznowacenie.
• Rak podstawnokomórkowy wrzodziejący (carcinoma basocellulare exulcerans, historyczna nazwa: wrzód drążący – ulcus rodens) – postać charakteryzująca się głębokim nacieczeniem podstawy guza, mogącym prowadzić do niszczenia mięśni i kości. Charakterystyczny dla obrazu klinicznego BCC wał otaczający guzek może być w tej postaci ledwo dostrzegalny.
• Rak podstawnokomórkowy barwnikowy (carcinoma basocellulare pigmentosum)
• Rak podstawnokomórkowy twardzinopodobny (carcinoma basocellulare morpheiforme) – ma charakter porcelanowej barwy guzka, zazwyczaj nie ulegającego rozpadowi.
• Rak podstawnokomórkowy torbielowaty (carcinoma basocellulare cysticum) – postać lokalizująca się zwykle na powiekach, w której wykwitem pierwotnym są małe, przezroczyste guzki.
• Rak podstawnokomórkowy powierzchowny (carcinoma basocellulare superficiale) – postać o łagodnym i bardzo przewlekłym przebiegu, w której powierzchowne wykwity są na ogół liczne, dobrze odgraniczone, i charakteryzują się bardzo powolnym szerzeniem. Obecny jest lekko wyniosły wał wokół pojedynczej zmiany. Najczęstszą lokalizacją tej postaci nowotworu jest tułów; odmianą postaci powierzchniowej jest tzw. guz Arninga (carcinoma basocellulare superficiale multicentricum).

Ogólnie wszystkie odmiany BCC charakteryzują się powolnym przebiegiem i typową lokalizacją na skórze twarzy, nigdy nie uszkadzają gałki ocznej i nie zajmują błon śluzowych. z wyjątkiem postaci wrzodziejącej, naciekają podścielisko tylko w nieznacznym stopniu.
Inną charakterystyczną cechą BCC jest tylko wyjątkowe występowanie przerzutów. Opisano pojedyncze przypadki przerzutów raka podstawnokomórkowego do węzłów chłonnych i narządów wewnętrznych.

Różnicowanie

Postać guzkowa BCC

• Gruźlica toczniowa (tuberculosis luposa)
• Toczeń rumieniowaty przewlekły (DLE)

Postać wrzodziejąca

• Rak kolczystokomórkowy skóry (carcinoma spinocellulare)

Postać barwnikowa

• Czerniak złośliwy (melanoma)

Postać powierzchowna

• Choroba Bowena (morbus Boweni)
• Łuszczyca zadawniona (psorasis inveterata)
• Liszaj płaski barwnikowy (lichen planus pigmentosus)

Leczenie

• Chirurgiczne usunięcie tkanki nowotworowej
• Krioterapia
• Terapia fotodynamiczna (PDT).
• Maść 5-fluorouracylowa (5%)
• Doogniskowe iniekcje interferonu.

Bibliografia

• Stefania Jabłońska, Sławomir Majewski Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową PZWL 2005, ISBN 83-200-3367-5.
• Jerzy Stachura, Wenancjusz Domagała Patologia znaczy słowo o chorobie. T. 2. Wydawnictwo Polskiej Akademii Umiejętności, Kraków 2003. ISBN 83-88857-65-7.

Linki zewnętrzne

• Artykuł w eMedicine (ang.)
• BCC na stronie Skin Cancer Foundation (ang.)
• BCC w DermNetNZ (ang.)
• BCC w Derm Atlas (ang.)