Tantal (pierwiastek). Медицинский портал Vrachi.name

Właściwości atomowe

Promień • atomowy • walencyjny	45 (obl. 200) pm 138 pm
Konfiguracja elektronowa	[Xe]4f¹⁴5d³6s²
Zapełnienie powłok	2, 8, 18, 32, 11, 2 (wizualizacja powłok)
Elektroujemność • w skali Paulinga • w skali Allreda	1,5 1,33
Potencjały jonizacyjne	I 761 kJ/mol II 1500 kJ/mol III 2100 kJ/mol

Właściwości fizyczne

Ciepło parowania	743 kJ/mol
Ciepło topnienia	31,6 kJ/mol
Ciśnienie pary nasyconej	0,776 Pa (3269 K)
Konduktywność	7,61×10⁶S/m
Ciepło właściwe	140 J/(kg·K)
Przewodność cieplna	57,5 W/(m·K)
Układ krystalograficzny	regularny przestrzennie centrowany
Twardość • w skali Mohsa	6,5
Prędkość dźwięku	3400 m/s (293,15 K)
Objętość molowa	10,85×10⁻⁶ m³/mol

Najbardziej stabilne izotopy

izotop	wyst.	o.p.r.	s.r.	e.r. MeV	p.r.
¹⁷⁹Ta	{syn.}	1,82 roku	w.e.	0,110	¹⁷⁹Hf
^180mTa	0,012%	>1,2×10¹⁵lat	w.e.	0,854	¹⁸⁰Hf
^180mTa	0,012%	>1,2×10¹⁵lat	β⁺	0,708	¹⁸⁰Hf
¹⁸¹Ta	99,988%	stabilny izotop z 108 neutronami
¹⁸²Ta	{syn.}	114,5 dnia	β⁻	1,811	¹⁸²W

Niebezpieczeństwa

Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2011-10-04]

Globalnie zharmonizowany system
klasyfikacji i oznakowania chemikaliów

Na podstawie podanej karty charakterystyki

Niebezpieczeństwo

Zwroty H

H228, H315, H319, H335

Zwroty P

P210, P261, P305+P351+P338

NFPA 704

Na podstawie
podanego źródła

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Tantal (Ta, łac. tantalum) – pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych. Nazwa pochodzi od Tantala – postaci w mitologii greckiej, ojca Niobe.

Charakterystyka

Jest kowalnym, stalowoszarym metalem, bardzo podobnym do niobu. Tantal jest odporny na działanie mocnych kwasów nieorganicznych i wody królewskiej, gdyż ulega pasywacji, jest także odporny na korozję. Tantal reaguje natomiast z kwasem fluorowodorowym, tworząc kompleks fluorkowy:

2Ta + 12HF → 2TaF−
6 + 2H+
+ 5H
2↑

Wolne (nieskompleksowane) kationy tantalowe (tzn. Ta5+
itp.) nie istnieją w roztworze (powstaje nierozpuszczalny wodorotlenek Ta(OH)
5). Pięciotlenek tantalu, Ta
2O
5 stopiony z wodorotlenkami metali alkalicznych (np. NaOH) tworzy tantalany(V) rozpuszczalne w środowisku o bardzo wysokim pH.

Występowanie

Tantal odkryty został w 1802 r. przez Andersa Ekeberga. Jego najważniejszym minerałem jest tantalit (Fe,Mn)Ta
2O
5, występujący wraz z kolumbitem w koltanie.

Tantal występuje w skorupie ziemskiej w ilości 2 ppm. Jest to metal bardzo rozproszony i tylko w nielicznych miejscach na świecie występują rudy zawierające co najmniej 0,1% tantalu. Jedne z najbogatszych złóż, zawierające 0,22% tantalu w rudzie (a także związki cezu i litu), rozpoczęto eksploatować w 1969 r. w rejonie Bernic Lake, na północ od Winnipeg w prowincji Manitoba w Kanadzie. Złoża tego metalu w postaci koltanu (mieszanina rud tantalu), są jedną z przyczyn konfliktu zbrojnego w Demokratycznej Republice Konga.

Zastosowanie

Tantal wykorzystywany jest w przemyśle elektronicznym do produkcji kondensatorów elektrolitycznych, które znajdują się w prawie każdym urządzeniu elektronicznym (m.in. w telefonach komórkowych i komputerach), w sprzęcie zbrojeniowym i kosmicznym. Ze względu na odporność na działanie większości kwasów i zasad wykorzystywany jest do produkcji aparatury chemicznej. Stosowany jest także do wyrobu biżuterii oraz wyrobów zegarmistrzowskich.

Uwagi

Bibliografia

JerzyJ. Minczewski JerzyJ., ZygmuntZ. Marczenko ZygmuntZ., Chemia analityczna – 1 podstawy teoretyczne i analiza jakościowa, Warszawa: PWN, 2001, ISBN 83-01-13498-4, ISBN 83-01-13499-2, OCLC 749313943 .