Telemedycyna (medycyna na odległość) – forma świadczenia usług medycznych i opieki zdrowotnej łącząca w sobie elementy telekomunikacji, informatyki oraz medycyny. Istnieje wiele definicji telemedycyny. Telemedycynę odróżnia się od telezdrowia i eZdrowia, które odnoszą się do szerszego zakresu usług zdalnej opieki zdrowotnej niż telemedycyna. Telemedycyna odnosi się w szczególności do zdalnych usług klinicznych, podczas gdy telezdrowie i eZdrowie może odnosić się do zdalnych usług nieklinicznych. W telemedycynie brany jest również aspekt odpowiedzialności zawodowej podczas wykonywania świadczeń medycznych na odległość. Dzięki wykorzystaniu nowych technologii pozwala ona przełamywać geograficzne bariery, pozwalając na wymianę specjalistycznych informacji przesyłając obrazy statyczne, jak i dynamiczne (przesyłanie najwyższej jakości zdjęć EKG, USG, MRI). Pozwala przeprowadzić diagnozę na odległość. Duże zastosowanie telemedycyna znajduje w środowisku chirurgicznym, które wykorzystuje ją do prowadzenia operacji "na odległość". Nowoczesna technologia, wykorzystująca szybkie procesory i algorytmy do cyfrowego przetwarzania i kompresji sygnałów, umożliwia przesyłanie obrazów o wysokiej rozdzielczości, a także interaktywną transmisję audiowizualną z wyjątkową dokładnością i w czasie rzeczywistym. Systemy wideokomunikacyjne (wideokodery) pracują na ogólnodostępnych cyfrowych liniach transmisyjnych ISDN, w ogólnoświatowej sieci Internet, a także na liniach satelitarnych.
Historia
Pierwsze zastosowania technologii informatycznych w leczeniu pojawiły się już pod koniec XIX wieku, natomiast pierwszy zarejestrowany przypadek z początku XX wieku odnosi się do przesyłania danych EKG poprzez sieć telefoniczną. Za kraj w którym pierwsze kroki zaczęto stawiać na gruncie nowoczesnej telemedycyny należy przyjąć USA. To właśnie tutaj już w latach 60. powstała satelitarna sieć telekomunikacyjna łącząca amerykańskie bazy wojskowe, rozrzucone na wszystkich kontynentach, ze specjalistycznymi ośrodkami medycznymi w USA. Dzięki wykorzystaniu możliwości nowoczesnych technologii, jakie niosło ze sobą amerykańskie wojsko, przyczyniło się ono do rozwoju tej dyscypliny. Kolejnym czynnikiem, nie mniej ważnym, było wniesienie dużego wkładu informacji przez NASA. Opieka medyczna i monitorowanie stanu zdrowia astronautów musiały się odbywać z konieczności – na odległość. Do dzisiaj powstaje wiele inicjatyw telemedycznych sponsorowanych przez władze stanowe i rząd federalny.
W Polsce inicjatywy rozpowszechnienia telemedycyny koncentrują się głównie na opracowywaniu i wdrażaniu systemów do przesyłania sygnałów EKG przez telefon (również przez telefony komórkowe), na wydajnym przesyłaniu zdjęć rentgenowskich, obrazów USG, CT, etc. przez Intranet lub Internet w celach konsultacyjnych, a także na sprawnej organizacji baz danych i niezbędnych systemów kontroli dostępu do tychże banków informacji.
Stowarzyszenie naukowe zajmujące się telemedycyną Polskie Towarzystwo Telemedycyny założono w 1997 roku i zostało zarejestrowane w 1998 roku (www.telemedycyna.org). Cykliczne organizowane są konferencje naukowe "Telemedycyna i eZdrowie". Organizacja jest członkiem ISFTeH - International Society for Telemedicine and eHealth (www.isfteh.org) (Międzynarodowe Towarzystwo Telemedycyny i e-Zdrowia), które zrzesza organizacje krajowe i terytorialne ze 103 krajów świata.
Od 2001 roku działa Sekcja Telemedycyny Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, która postawiła sobie za cel krzewienie i rozwój idei telemedycyny w Polsce. Należą do niej znani profesorowie, dyrektorzy szpitali i klinik, lekarze różnych specjalności. Sekcja zorganizowała kilka interaktywnych wideokonferencji naukowo-szkoleniowych, m.in.: trójstronnej – z Waszyngtonu do Warszawy i Bielska Białej, oraz z operacji serca w Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.
W 2015 roku powstała Telemedyczna Grupa Robocza (TGR), która powstała z inicjatywy firm skupionych wokół telemedycyny i e-Zdrowia w Polsce. Działalność TGR ma na celu zniesienie głównych barier prawnych dla rozwoju telemedycyny w Polsce oraz budowanie świadomości społeczeństwa i podmiotów publicznych w zakresie możliwości, które niesie z sobą skorzystanie z możliwości telemedycyny. 19 czerwca 2018 roku Telemedyczna Grupa Robocza wydała raport poświęcony wykorzystaniu telemedycyny w polskiej służbie zdrowia.
Zastosowanie
Diagnozowanie i monitorowanie zdrowia pacjentów w domu, tych chorujących na serce, cukrzyków czy astmę, jest już praktykowane. Korzyści płynące z tego typu zastosowań czerpią obie strony: lekarze monitorują na bieżąco stan zdrowia swoich pacjentów obniżając tym samym koszty ekonomiczne utrzymania jednostek sanitarnych; pacjenci zyskują komfort lepszej jakości usług połączonej z wygodą, jaką jest przebywanie w dowolnym miejscu (niekoniecznie na oddziale szpitalnym).
Zastosowania telemedycyny w życiu:
- konsultacje specjalistyczne,
- badania,
- okresowe przeglądy,
- długotrwałe leczenie,
- monitorowanie pacjentów i wyników leczenia,
- asystowanie przy trudnych zabiegach chirurgicznych,
- medycyna powypadkowa,
- ratownictwo medyczne,
- programy profilaktyki zdrowotnej wśród dzieci i młodzieży szkolnej,
- konsultacje w rehabilitacji onkologicznej
Zalety
Zalety telemedycyny to:
- ułatwienie dostępu do specjalistycznej opieki medycznej mieszkańcom małych miast i wsi,
- pomoc w usługach specjalistycznych oraz konsultacjach dla mniejszych ośrodków medycznych,
- polepszenie opieki zdrowotnej na odizolowanych lub odległych obszarach,
- szybka diagnoza i pomoc medyczna w ratownictwie,
- ułatwiony dostęp do pomocy medycznej w poważnych, nagłych przypadkach lub katastrofach naturalnych,
- zmniejszona hospitalizacja i zredukowanie konieczności dojazdów pacjentów,
- zmniejszone ogólne koszty leczenia i opieki zdrowotnej w kraju,
- zwiększone możliwości podnoszenia kwalifikacji personelu medycznego, szczególnie na prowincji,
- oszczędności wynikające z usprawnień administracyjnych,
- umożliwienie realizacji badań naukowych, dotychczas wymagających pracochłonnych dojazdów oraz scalania danych rozproszonych po różnych jednostkach służby zdrowia,
- zmniejszenie barier w komunikacji pomiędzy ośrodkami służby zdrowia.
Telemedycyna w ratownictwie medycznym
Zastosowanie telemedycyny w ratownictwie opiera się na teleinformatycznym systemie łączności, umożliwiającym przesył danych diagnostycznych i pomoc w nagłych przypadkach, sytuacjach kryzysowych i powypadkowych. Do światowej czołówki (do europejskich krajów o najbardziej rozwiniętych systemach telemedycyny ratunkowej) należą: Wielka Brytania, Szwecja, Norwegia, Finlandia i Dania). W polskich szpitalach systemy służące do przedszpitalnego diagnozowania zaostrzonych stanów choroby wieńcowej są regularnie wdrażane od ok. 2004 roku. Dzięki ich wykorzystaniu, zdecydowanie skraca się czas upływający od zbadania pacjenta do podjęcia leczenia inwazyjnego (uniknięcie konieczności wykonania dodatkowych badań w szpitalu rejonowym).
Systemy telemedycyny ratunkowej składają się z dwóch komponentów. Pierwszym z nich jest specjalnie przystosowany do teletransmisji monitor-defibrylator, który znajduje się w karetce pogotowia bądź w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym (SOR). Drugim - tzw. Medyczna Stacja Odbiorcza (MSO), a więc komputer znajdujący się w pracowni hemodynamiki z zainstalowanym oprogramowaniem umożliwiającym odbiór danych w wysokiej rozdzielczości oraz ich archiwizację. Obecnie na terenie Polski w trybie całodobowym pracuje 45 MSO.
Schemat korzystania z nowoczesnej technologii informatycznej jest zawsze taki sam. Wykonane przez zespół pogotowia ratunkowego wyniki badania 12-odprowadzeniowego EKG przesyłane są za pomocą telefonu komórkowego lub wbudowanego w defibrylator modemu do szpitala, w którym znajduje się MSO. Pełniący całodobowy dyżur w pracowni hemodynamiki kardiolog analizuje otrzymane zapisy i, konsultując się z ekipą ratowniczą przez telefon, wytycza dalszą ścieżkę postępowania z pacjentem. Konsultacja dyżurującego kardiologa polega nie tylko na ewentualnym zakwalifikowaniu chorego do natychmiastowego leczenia inwazyjnego (zabieg angioplastyki), ale obejmuje także zalecenia dotyczące podania (już w karetce pogotowia) odpowiednich leków. Jednocześnie ośrodek kardiologii inwazyjnej może w czasie transportu chorego przygotować odpowiedni sprzęt na sali zabiegowej, co jeszcze bardziej skraca czas do udrożnienia naczynia wieńcowego, którego zatkanie się spowodowało zawał.
Zobacz też
Bibliografia
- Joanna Martyniak (red.): Podstawy informatyki z elementami telemedycyny. Kraków: Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005. ISBN 83-233-2039-X.
- Wojciech Glinkowski (red.): Postępy międzynarodowej telemedycyny i ezdrowia. Warszawa: MediPage, 2006. ISBN 83-89769-41-7.
Linki zewnętrzne
- American Telemedicine Association (ATA)
- Polskie Towarzystwo Telemedycyny
- Raport: "Jak skutecznie wykorzystać potencjał telemedycyny w polskim systemie zdrowia", 19.06.2018 Warszawa.
- Sekcja Naukowa Telepsychiatrii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
- Wpływ pandemii COVID-19 na korzystanie z telemedycyny
- Dermatologia w czasach telemedycyny
