Topotekan

Topotekan

Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C23H23N3O5
Masa molowa	421,45 g/mol
Identyfikacja
Numer CAS	123948-87-8 119413-54-6 (HCl)
PubChem	60700
DrugBank	DB01030
InChI InChI=1S/C23H23N3O5/c1-4-23(30)16-8-18-20-12(9-26(18)21(28)15(16)11-31-22(23)29)7-13-14(10-25(2)3)19(27)6-5-17(13)24-20/h5-8,27,30H,4,9-11H2,1-3H3/t23-/m0/s1 InChIKey UCFGDBYHRUNTLO-QHCPKHFHSA-N
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2015-05-12] Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki uwodniony chlorowodorek topotekanu Uwaga Zwroty H H341 Zwroty P P281
Klasyfikacja medyczna
ATC	L01CE01
Stosowanie w ciąży	kategoria D
Farmakokinetyka Procent wchłaniania 81% Biodostępność 31,4% (u ludzi) Okres półtrwania 2–3 godziny (w fazie eliminacji) Wiązanie z białkami osocza i tkanek 35% Metabolizm wątrobowy Wydalanie w moczu
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania wlew dożylny, doustnie Objętość dystrybucji ok. 132 l

Camptotheca acuminata – drzewo z którego pozyskiwana jest kamptotecyna

Topotekan – organiczny związek chemiczny, chemioterapeutyk z grupy inhibitorów topoizomerazy. Lek ten jest przyjmowany w postaci chlorowodorku. Topotekan (w preparacie Hycamtin) jest pierwszym zarejestrowanym inhibiotorem topoizomerazy I, który może być stosowany doustnie. Poza tym lek może być stosowany we wlewie dożylnym.

Wskazania do stosowania

• Rak jajnika,
• Rak szyjki macicy,
• Drobnokomórkowy rak płuc (SCLC).

Eksperymentalne zastosowania leku

Trwają badania, które wskazują na skuteczność zastosowania topotekanu w przypadku:

• nerwiaka,
• glejaka,
• mięsaku Ewinga.

Mechanizm działania

Topotekan jest półsyntetyczną pochodną kamptotecyny, która jest alkaloidem pozyskiwanym z drzewa Camptotheca acuminata. Działanie przeciwnowotworowe leku polega na hamowaniu topoizomerazy I. Topoizomeraza I jest enzymem jądrowym, który odpowiada za zmniejszenie napięcia torsyjnego DNA, poprzez wywoływanie powstawania odwracalnych pęknięć w obrębie pojedynczych nici, co pozwala na powstanie widełek replikacyjnych. Natomiast topotekan interkaluje pomiędzy zasady azotowe w DNA. Gdy widełki replikacyjne dotrą do miejsca, w którym pomiędzy zasadami znajduje się topotekan, dochodzi do zahamowania procesu replikacji. Łącząc się z kompleksem topoizomeraza I–DNA, topotekan uniemożliwia odtwarzanie wiązań w miejscach pęknięć i uszkadza strukturę podwójnych łańcuchów DNA. Komórka niezdolna do replikacji po pewnym czasie umiera.

Działania niepożądane

Występujące bardzo często

• gorączka neutropeniczna,
• neutropenia
• małopłytkowość
• niedokrwistość
• leukopenia
• anoreksja
• zapalenie błon śluzowych
• nudności
• wymioty
• biegunka
• zaparcia
• bóle brzucha
• łysienie
• gorączka
• osłabienie
• zmęczenie
• zakażenie

Występujące często

• reakcje nadwrażliwości
• hiperbilirubinemia
• świąd
• złe samopoczucie
• posocznica

Występujące rzadko

• reakcja anafilaktyczna
• obrzęk naczynioruchowy
• pokrzywka

Występujące bardzo rzadko

• wynaczynienie
• śródmiąższowa choroba płuc

Specjalne środki ostrożności

• Podczas stosowania leku należy wykonywać regularnie pełne badanie morfologiczne krwi.
• U pacjentów z gorączką, neutropenią oraz bólem brzucha należy rozważyć możliwość zapalenia okrężnicy.
• W przypadku stwierdzenia śródmiąższowego zapalenia płuc należy przerwać terapię topotekanem.
• Nie zaleca się stosowania leku u chorych z ciężkimi zaburzeniami nerek lub wątroby (wywołanymi marskością).

Interakcje z innymi lekami

• Nie hamuje enzymów cytochromu P-450 u ludzi – nie wykazano wpływu na farmakokinetykę topotekanu, po zastosowaniu granisetronu, ondansetronu, morfiny lub kortykosteroidów.
• W przypadku stosowania terapii skojarzonej topotekanu z innymi lekami istnieje możliwość zmniejszenia dawek leków w celu zwiększenia tolerancji leczenia.

Stosowanie podczas ciąży i karmienia piersią

W czasie stosowania topotekanu należy zaleca się unikanie zajścia w ciążę. Nie zaleca się stosowania leku w czasie karmienia piersią.

Wpływ na prowadzenie pojazdów mechanicznych

Należy zachować ostrożność ze względu na często występujące efekty uboczne stosowania leku w postaci osłabienia i zmęczenia.

Przedawkowanie

Nie jest znane swoiste antidotum. W przypadku przedawkowania może dojść do zahamowania funkcji szpiku i zapalenia błon śluzowych.

Preparaty

Preparaty na polskim rynku zawierające topotekan: Hycamtin, Potactasol, Topotecan medac, Topotecanum Accord.

Linki zewnętrzne

• NCI Drug Dictionary Definition of Topotecan
• NCI Drug Information for Patients
• Chemioterapia z zastosowaniem topotekanu w raku jajnika. ovacome.org.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-09-17)].