Tęgoskór cytrynowy

Tęgoskór cytrynowy

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	tęgoskórowate
Rodzaj	Scleroderma
Gatunek	tęgoskór cytrynowy
Nazwa systematyczna
Scleroderma citrinum Pers. Syn. Met. Fung. (Göttingen) 1: 153 (1801)

Przekrojony owocnik

Dojrzały owocnik pęka

Tęgoskór cytrynowy (Scleroderma citrinum Pers.) – gatunek grzybów z rodziny tęgoskórowatych (Sclerodermaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Scleroderma, Sclerodermataceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Ma ponad 10 synonimów.

Nazwę polską nadał Władysław Wojewoda w 2000 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami tęgoskór pospolity, tęgoskór żółtawy i trufla fałszywa. Ma wiele regionalnych nazw: tęgoskór cuchnący, purchawka kartoflana, fałszywa trufla, kurzawka, bycze jaja.

W dawnych systemach klasyfikacyjnych grzybów zaliczano go do klasy lub rzędu wnętrzniaków.

Morfologia

Owocnik

Nieregularnie kulisty, lub bulwiasty, bez trzonu, o średnicy do 10 cm i silnym korzennym zapachu. Jest twardy, ciężki i ma grube perydium. Powierzchnia perydium w barwie słomkowożółtej, ochrowożółtej lub żółtobrązowoochrowej, pokryta płaskimi brodawkami o wysokości 1,5–4 mm i zryta bruzdami schodzącymi się u podstawy owocnika. Tylko podstawa owocnika jest gładka. Wyrasta z niej sznur grzybni.

Warstwa hymenialna (gleba) znajduje się wewnątrz perydium. Tylko u młodych owocników jest biała, wkrótce staje się żółtawozielonkawa, na koniec czarna z fioletowym odcieniem, poprzedzielana cienkimi, białymi włóknami włośni. Po dojrzeniu owocnik pęka uwalniając zarodniki.

Zarodniki

Kuliste, brązowe, z siateczkowatym urzeźbieniem, o średnicy 8–13 μm.

Występowanie

W Ameryce Północnej, Europie i Azji jest szeroko rozprzestrzeniony, znacznie rzadszy w Ameryce Południowej, Afryce Północnej i Australii. W Polsce jest pospolity.

Rośnie na ziemi w piaskach i kwaśnych glebach, na obrzeżach lasów, w parkach, także poza lasami; na pastwiskach, kamienistych terenach, torfowiskach, w zaroślach. Owocniki wytwarza od czerwca do listopada.

Etapy rozwoju owocnika

Znaczenie

W małych ilościach jest nieszkodliwy i w niektórych regionach Europy bywa używany jako grzyb przyprawowy. Jednak zjedzony w większych ilościach może powodować zatrucia. Smakiem przypomina nieco trufle i z tego powodu nadaje się jako przyprawa do mięsa i do wędlin. Jednak używać można tylko młode, jeszcze wewnątrz białe grzyby a twardą okrywę należy zdjąć.

Gatunki podobne

• tęgoskór brodawkowany (Scleroderma bovista) ma u podstawy owocnika wyraźną, dobrze rozwiniętą grzybnię przypominająca krótki korzeń.