| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C29H50O2 |
||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
430,69 g/mol |
||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
jasnożółta ciecz |
||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||||||||
| ATC | |||||||||||||||||||||||||
Witamina E – grupa organicznych związków chemicznych, w skład której wchodzą tokoferole i tokotrienole, pełniących w organizmie funkcję niezbędnego składnika pokarmowego, rozpuszczalnej w tłuszczach witaminy. Ich wspólną cechą jest dwupierścieniowy szkielet 6-chromanolu oraz łańcuch boczny zbudowany z 3 jednostek izoprenowych. Stosowana jako dodatek do żywności o numerze E306 (ponadto syntetyczne tokoferole noszą numery E307-309).
Witamina E występuje w postaci ośmiu kongenerów: czterech tokoferoli o nasyconym łańcuchu bocznym i czterech analogicznych tokotrienoli posiadających w łańcuchu bocznym 3 wiązania podwójne. W obu grupach wyróżnia się 4 formy: α, β, γ i δ, różniące się liczbą podstawników metylowych przy pierścieniu fenylowym. Każda z 8 form witaminy E wykazuje nieco inną aktywność biologiczną. W organizmie człowieka najistotniejszą rolę pełni α-tokoferol.
Do naturalnych źródeł witaminy E należą: nasiona słonecznika, migdały, orzechy laskowe, orzeszki ziemne, oleje (słonecznikowy, szafranowy), pomidory, botwina, suszone morele, szpinak.
Rola w organizmie
Jest głównym przeciwutleniaczem występującym w komórkach (dla nienasyconych kwasów tłuszczowych i witaminy A). Warunkuje prawidłową strukturę błon biologicznych i je ochrania. Umożliwia syntezę niektórych lipidów. Wpływa na metabolizm mięśni. Zapobiega chorobom układu krążenia, wpływa na krzepnięcie krwi.
Suplementacja witaminy E co do zasady nie zapobiega zawałowi mięśnia sercowego. Badanie wykonane w latach 90. XX w. wskazało, że jedynie u osób po zawale mięśnia sercowego podawanie bardzo dużych dawek witaminy E powoduje istotne zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia ponownego zawału. Wszystkie pozostałe badania dowodzą, że witamina E podawana jako suplement, zarówno ludziom zdrowym, jak i tym po zawale nie powoduje redukcji prawdopodobieństwa ponownego przebycia choroby wieńcowej.
| Wiek | EAR (mg/dzień) |
ZDS (mg/dzień) |
|---|---|---|
| 0–6 m-cy | ok. 0,6 | 4 |
| 7–12 m-cy | ok. 0,6 | 5 |
| 1–3 l. | 5 | 6 |
| 4–8 l. | 6 | 7 |
| 9–13 l. | 9 | 11 |
| 14–18 l. | 12 | 15 |
| dorośli | 12 | 15 |
| ciąża | 12 | 15 |
| laktacja | 16 | 19 |
Skutki niedoboru
Zaburzenia płodności, poronienia, paraliż mięśniowy. Osłabiona praca i zanik mięśni (dystrofie), szybki rozpad erytrocytów. Zwiększenie katabolizmu nienasyconych kwasów tłuszczowych (skutkującego zaburzeniem funkcjonowania błon komórkowych). Zaburzenia wzrostu, uszkodzenia nerwów. Utrata jędrności skóry, przebarwienia skórne i plamy starcze, zmęczenie, ogólne osłabienie.
Skutki nadmiaru
W przypadku spożywania codziennie przez dłuższy okres dawek dobowych 400–800 j.m. mogą wystąpić następujące objawy: zaburzenie widzenia, bóle głowy, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz ogólne osłabienie. W świetle opublikowanych w 2007 w Journal of the American Medical Association wyników badań polegających na przejrzeniu baz danych (do badania włączono 68 randomizowanych badań, obejmujących 232 606 osób) przyjmowanie witaminy E (podobnie jak witaminy A, beta-karotenu) może zwiększać śmiertelność wśród osób je stosujących.
Zaleca się, aby nie przyjmować więcej niż 1000 mg witaminy E dziennie.
Uwagi
Bibliografia
- Vitamin E, [w:] Dietary Reference Intakes for Vitamin C, Vitamin E, Selenium, and Carotenoids, Washington, DC: Institute of Medicine/National Academies Press, 2000, DOI: 10.17226/9810, ISBN 978-0-309-06935-9, PMID: 25077263 (ang.).
