| appendicitis acuta | |
 Przekrój podłużny przez wyrostek robaczkowy objęty zapaleniem | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
| K35.2 |
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego z rozlanym zapaleniem otrzewnej |
| K35.3 |
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego z ropniem otrzewnej |
| K35.8 |
Inne i nieokreślone ostre zapalenie wyrostka robaczkowego (bez wzmianki o zapaleniu otrzewnej) |
| Przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego | |
| ICD-10 | |
| Nieokreślone zapalenie wyrostka robaczkowego | |
| ICD-10 | |
Zapalenie wyrostka robaczkowego (łac. appendicitis acuta) – ostre (OZWR) lub bardzo rzadko przewlekłeschorzenie jamy brzusznej spowodowane zapaleniem wywołanym najczęściej zatrzymaniem treści pokarmowej w wyrostku. Jest jedną z najczęstszych przyczyn ostrego bólu brzucha.
Etiologia
Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest spowodowane przez niedrożność światła wyrostka. Najczęściej jest to efekt zatkania światła wyrostka małym kamieniem kałowym, a rzadziej rozrostem tkanki chłonnej lub owsicą, dochodzi do wzrostu wydzielania do jego światła, wzrostu ciśnienia i w efekcie do zaburzenia przepływu krwi w jego obrębie, co powoduje jego martwicę. Niedobór błonnika może sprzyjać zapaleniu wyrostka robaczkowego.
Objawy
Objawy mogą zależeć od ułożenia anatomicznego wyrostka oraz podrażnienia lub niepodrażnienia otrzewnej. Najczęściej jest to ułożenie miednicze, a największe trudności diagnostyczne sprawia ułożenie zakątnicze, gdzie objawy są minimalizowane przez kątnicę.
Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego to:
- silny ból początkowo w nadbrzuszu lub w okolicach pępka, który stopniowo przemieszcza się w okolice prawego dołu biodrowego. Przemieszczenie się bólu jest charakterystycznym objawem zapalenia wyrostka robaczkowego. Jest on spowodowany trzewnym charakterem bólu, który następnie zmienia charakter na somatyczny. Ból ma charakter narastający.
- nudności i wymioty – występują niemal zawsze, charakterystyczne jest występowanie wymiotów dopiero po pojawieniu się bólu brzucha,
- brak łaknienia,
- nieznacznie podwyższona temperatura ciała do 38 °C, gorączka powyżej 38 °C przemawia przeciw rozpoznaniu,
- przyspieszone tętno,
- bolesność uciskowa w punkcie McBurneya, gdy otrzewna nie jest podrażniona,
- obrona mięśniowa i ból po zwolnieniu ucisku – objaw Blumberga, w przypadku podrażnienia otrzewnej,
- objaw Jaworskiego,
- objaw Rovsinga,
- zatrzymanie gazów i stolca,
- bolesność podczas badania per rectum (przez odbytnicę),
- częste oddawanie moczu – gdy wyrostek znajduje się w okolicy miednicy mniejszej.
Typy zapalenia wyrostka robaczkowego
- ostre proste zapalenie
- zapalenie ropowicze
- zapalenie zgorzelinowe
- perforacja wyrostka
Diagnostyka
W przypadku podejrzenia zapalenia wyrostka robaczkowego wykonuje się badanie morfologii krwi i badanie ogólne moczu.
- leukocytoza w granicach 10000–15000/mm³,
- badanie ultrasonograficzne – pokazuje średnicę wyrostka robaczkowego i grubość ściany,
- RTG przeglądowe jamy brzusznej.
Rozpoznanie
Rozpoznanie jest ustalane na podstawie wywiadu i badania klinicznego; badania dodatkowe, w tym USG, nie stanowią podstawy rozpoznania.
Leczenie
W leczeniu zapalenia wyrostka robaczkowego wykonuje się zabieg appendektomii, czyli usunięcia wyrostka robaczkowego. Zabieg ten można przeprowadzić klasycznie lub metodą laparoskopową.
W przypadku wystąpienia tak zwanego nacieku okołowyrostkowego, leczenie jest zachowawcze i polega na podawaniu antybiotyków, środków przeciwzapalnych, a w pierwszych dobach leczenia ścisłej diecie i nawadnianie dożylne.
W niepowikłanym ostrym zapaleniu wyrostka robaczkowego alternatywą dla leczenia chirurgicznego jest leczenie antybiotykiem.
OZWR jest najczęstszą chorobą wymagającą interwencji chirurgicznej w obrębie jamy brzusznej u kobiet w ciąży.
Powikłania
Powikłaniami ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego są:
- perforacja – do perforacji najczęściej dochodzi w 2 lub 3 dniu nieleczonej choroby, pojawia się nagły silny ból i nasilenie objawów otrzewnowych,
- naciek okołowyrostkowy – jest to zlepienie pętli jelita cienkiego i sieci większej wokół zwykle perforowanego wyrostka, palpacyjnie stwierdza się dobrze ograniczony guz, który zwykle ustępuje w ciągu kilku tygodni,
- ropień okołowyrostkowy – ropień powstaje w nacieku okołowyrostkowym, powoduje gorączkę 39–40 °C, leukocytozę 15000/mm³ i znacznie przyspieszone tętno.
Perforacja wyrostka u ciężarnej wiąże się z 35% ryzykiem poronienia.
Rokowanie
Rokowanie w niepowikłanym OZWR jest dobre. Śmiertelność wynosi ok. 0,25%, choć u osób starszych jest znacznie wyższa.
Bibliografia
- Wojciech Noszczyk: Chirurgia repetytorium. Warszawa: PZWL, 2009. ISBN 978-83-200-3843-9.
- Wojciech Noszczyk (red.): Chirurgia.. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007. ISBN 83-200-3120-6.
