 Portret Anny Tomaszewicz-Dobrskiej | |
| Data i miejsce urodzenia |
13 kwietnia 1854 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 czerwca 1918 |
| Zawód, zajęcie |
lekarka |
Anna Tomaszewicz-Dobrska (ur. 13 kwietnia 1854 w Mławie, zm. 12 czerwca 1918 w Warszawie) – polska lekarka chorób kobiecych i pediatra, pierwsza kobieta z dyplomem lekarskim, która praktykowała na ziemiach polskich jako lekarz.
Życiorys
Urodziła się w rodzinie urzędniczej. Wykształcenie średnie odebrała w Łomży i na pensji Paszkiewiczowej w Warszawie. W wieku 17 lat wyjechała na studia medyczne do Zurychu, które ukończyła 6 lat później. W trakcie piątego roku studiów otrzymała asystenturę u neurologa i psychiatry Eduarda Hitziga w Klinice Psychiatrii Uniwersytetu Zuryskiego. Pracę doktorską napisała w 1877 roku pod kierunkiem Ludimara Hermanna. Studia uzupełniła w Wiedniu i w Berlinie.
Po studiach powróciła do Warszawy, lecz nie mogła nostryfikować dyplomu ze względu na płeć. Jej aplikacja do Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego została odrzucona, pomimo pozytywnej opinii prezesa Towarzystwa, prof. Henryka Hoyera. W debacie publicznej, którą rozpoczął artykuł krytykujący studiujące kobiety i chwalący odrzucenie aplikacji Tomaszewicz-Dobrskiej, po jej stronie stanęli Aleksander Świętochowski i Bolesław Prus. Wobec niemożliwości praktykowania w kraju, Tomaszewicz-Dobrska wyjechała nostryfikować dyplom do Sankt Petersburga. Tam dopuszczono ją do egzaminów końcowych na Akademii Medyko-Chirurgicznej ze względu na podjętą pracę opiekunki haremu sułtana, który chwilowo gościł w mieście.
W 1880 roku powróciła do Warszawy i rozpoczęła prywatną praktykę lekarską, specjalizując się w chorobach kobiecych i pediatrii. Rok później wzięła ślub z lekarzem Konradem Dobrskim. Początkowo pracowała charytatywnie lecząc głównie biedotę, miała też pacjentki wśród najbogatszych rodzin, dla których okazanie zaufania kobiecie-lekarzowi było demonstracją postępowości. Od 1882 roku, przez 30 lat, pracowała jako lekarz w szpitalu położniczym. Jako pierwsza w Warszawie wykonała cięcie cesarskie w 1896 roku. Jednocześnie prowadziła wykłady dla akuszerek. Pod koniec lat 80. XIX wieku rozpoczęła pracę na pensji Jadwigi Papi jako lekarka szkolna i wykładowczyni higieny. Pracowała też jako opiekunka szwalni w Warszawskim Towarzystwie Dobroczynności, od 1912 roku jako lekarka w schronisku dla nauczycielek, później zaś w Towarzystwie Kolonii Letnich dla Dzieci.
W wieku 52 lat rozpoczęła aktywną działalność w Towarzystwie Kultury Polskiej, pisywała m.in. do tygodnika „Kultura Polska” i publicznie przemawiała na temat znaczenia praw kobiet. Uczestniczyła też w pracach organizacji kobiecych, organizując w 1881 i 1907 jubileusze ku czci Elizy Orzeszkowej. Jubileusz w 1907 roku posłużył jako pretekst do stworzenia zjazdu działaczek z trzech zaborów, który zorganizowała Melania Rajchmanowa.
Pochowana na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 178-5-28/29).
Bibliografia
- Bogusława Czajecka: Rajchmanowa z Hirszfeldów (Hirschfeldów) Melania. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 30. 1987, s. 468–469. ISBN 83-04-02733-X.
- Zembrzuski L., Dobrska Tomaszewicz Anna, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 5, Kraków 1936–1946, s. 259
- Filar Z., Anna Tomaszewicz-Dobrska. Karta z dziejów polskich lekarek, Warszawa 1959.
- Wajs K., Wajs S., Anna Tomaszewicz-Dobrska w walce o równouprawnienie kobiet w zawodzie lekarza w 2 poł. XIX w. w: „Archiwum Historii Medycyny” 1977, zesz. 2, s. 188–193.
- Piotr Szarejko, Słownik lekarzy polskich XIX wieku, tom II, Wydawnictwo Naukowe „Semper”, Warszawa 1994, s. 54–57 (z fotografią)
- Małgorzata Marcysiak, Anna Tomaszewicz-Dobrska, w: Słownik biograficzny polskich nauk medycznych XX wieku, tom 3, zeszyt 1 (redakcja i opracowanie Bożena Urbanek), Instytut Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk, Zakład Historii Nauk Medycznych, Warszawa 2004, s. 92–94 (z fotografią)