Autoimmunologiczny pediatryczny zespół zaburzeń neuropsychiatrycznych po infekcji Streptococcus (PANDAS) – hipotetyczne zaburzenie dotykające pewną grupę dzieci, w którym pojawiają się zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD), tiki, ruchy pląsawicze, hiperaktywność, zmiany osobowości, zmiany w piśmie i wynikach w nauce. Twierdzi się, że przyczyną zaburzeń jest reakcja autoimmunologiczna po kontakcie dziecka z Streptococcus z grupy A, wytworzone autoprzeciwciała atakują jądra podstawy mózgu. Hipotezę PANDAS, z obserwacji przypadków klinicznych dzieci w NIH, wysnuto na podstawie dramatycznej zmiany zachowania, tików i regresu poznawczego po przebyciu infekcji. Podobnie jak pląsawica Sydenhama, uważa się, że w etiologię PANDAS zaangażowane są przeciwciała przeciwko tkankom gospodarza. Poza zaburzeniami OCD, dzieci mogą przejawiać labilność emocjonalną, nadmierne oddawanie moczu, niepokój, zmiany w piśmie ręcznym, zmiany osobowości, lęk separacyjny, zaburzenia odżywiania, tiki, niepokój, agresję, depresję, halucynacje, poszerzone źrenice. Susan Swedo opisała pierwsze przypadki w 1998. W 2008 Lombroso i Scahill ułożyli kryteria diagnostyczne PANDAS. Nowe kryteria i wskazówki PANDAS zostały ustanowione przez National Institute of Mental Health w 2012 i uaktualnione w 2017. AS
Mechanizm
Naukowcy proponują, że mechanizm powstawania schorzenia podobnie jak gorączka reumatyczna, polega na tym, że przeciwciała utworzone przeciwko bakteriom, kierują się przeciwko tkankom gospodarza, w przypadku PANDAS są to tkanki mózgu. Zachodzi zjawisko molekularnej mimikry: antygeny na ścianie komórkowej streptococcus są podobne do niektórych białek tj. tych w sercu, stawach, mózgu. Miejscem inwazji przeciwciał w PANDAS mogą być jądra podstawy mózgu ponieważ to ten obszar odpowiada za ruchy i zachowanie.
Diagnoza
Według Lombroso i Scahill, w 2008, zaproponowano pięć kryteriów diagnostycznych dla PANDAS:
- obecność tików lub/i OCD według skali DSM-IV;
- początek objawów neuropsychiatrycznych przed wiekiem dojrzewania;
- nagły początek lub/i zmiany falowe, z nasiloną intensywnością objawów, wyciszające się po pewnym czasie;
- związek czasowy z infekcją Streptococcus;
- hiperaktywność, nieskoordynowane ruchy, pląsawica.
Leczenie
Psychoterapia behawioralna i leki SSRI, na załagodzenie objawów.
Badania (Snider, Lougee, i wsp 2005) sugerują, że penicylina i azytromycyna podawane profilaktycznie, mogą zmniejszyć ilość infekcji oraz częstość występowania objawów.
Pojedyncze badanie wykazało skuteczność dożylnej immunoglobuliny (IVIG).
Bibliografia
- Germana Moretti i inni, What every psychiatrist should know about PANDAS: a review, „Clin Pract Epidemol Ment Health”, 4 (1), 2008, s. 13, DOI: 10.1186/1745-0179-4-13, PMID: 18495013, PMCID: PMC2413218.
- Michael E. Pichichero, The PANDAS syndrome, [w:] Hot Topics in Infection and Immunity in Children V, Springer, 2009 (Advances in Experimental Medicine and Biology; 634), s. 205–216, DOI: 10.1007/978-0-387-79838-7_17, ISBN 978-0-387-79837-0, PMID: 19280860, Cytat: “PANDAS is not yet a validated nosological construct.”.
- Paul J. Lombroso, Lawrence Scahill, Tourette syndrome and obsessive–compulsive disorder, „Brain Dev”, 30 (4), 2008, s. 231–237, DOI: 10.1016/j.braindev.2007.09.001, PMID: 17937978, PMCID: PMC2291145.
- James F. Leckman, Michael H. Bloch, Robert A. King, Symptom dimensions and subtypes of obsessive–compulsive disorder: a developmental perspective, „Dialogues Clin Neurosci”, 11 (1), 2009, s. 21–33, PMID: 19432385, PMCID: PMC3181902.
- Tanya K. Murphy, Roger Kurlan, James Leckman, The immunobiology of Tourette's disorder, pediatric autoimmune neuropsychiatric disorders associated with Streptococcus, and related disorders: a way forward, „J Child Adolesc Psychopharmacol”, 20 (4), 2010, s. 317–31, DOI: 10.1089/cap.2010.0043, PMID: 20807070, PMCID: PMC4003464.
- Simran K. Kalra, Susan E. Swedo, Children with obsessive-compulsive disorder: are they just "little adults"?, „Journal of Clinical Investigation”, 119 (4), 2009, s. 737–46, DOI: 10.1172/JCI37563, PMID: 19339765, PMCID: PMC2662563.
- Susan E. Swedo i inni, Pediatric autoimmune neuropsychiatric disorders associated with streptococcal infections: clinical description of the first 50 cases, „The American Journal of Psychiatry”, 155 (2), 1998, s. 264–271, DOI: 10.1176/ajp.155.2.264, PMID: 9464208.
- Revised Treatment Guidelines Released for Pediatric Acute Onset Neuropsychiatric Syndrome (PANS/PANDAS), Mary Ann Liebert, Inc. publishers, 2017.
- Guidelines published for treating PANS/PANDAS, NIMH, 21 stycznia 2017.
- Lisa A. Snider i inni, Antibiotic prophylaxis with azithromycin or penicillin for childhood-onset neuropsychiatric disorders, „Biological Psychiatry”, 57 (7), 2005, DOI: 10.1016/j.biopsych.2004.12.035, PMID: 15820236.