Babka (roślina)

Babka

Babka zwyczajna
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	babkowate
Rodzaj	babka
Nazwa systematyczna
Plantago L. Sp. Pl. 112. 1753
Typ nomenklatoryczny
Plantago major L.

Babka piaskowa

Babka lancetowata

Babka średnia

Babka nadmorska

Babka pierzasta

Babka (Plantago L.) – rodzaj roślin z rodziny babkowatych. Obejmuje około 200–270gatunków. Występują one na całym świecie. Rośliny te zasiedlają siedliska otwarte, bezdrzewne (pustynne, wydmowe, murawowe, łąkowe i solniskowe) przystosowane są do wiatropylności (drobne kwiaty skupione w wyniesionych, sztywnych kłosach, z długimi, wystającymi pręcikami. Często związane są też z siedliskami kształtowanymi przez człowieka (np. europejska babka zwyczajna P. major nazwana została przez Indian północnoamerykańskich „śladami białego człowieka”); wiele gatunków to rośliny inwazyjne i chwasty. Ze względu na dużą zawartość śluzów w nasionach są one wykorzystywane leczniczo i jako dodatki do żywności (np. babka płesznik P. afra). Babka pierzasta P. coronopus w Europie Zachodniej i P. major var. asiatica w Chinach spożywane są jako warzywa.

Rozmieszczenie geograficzne

Rośliny kosmopolityczne, ale najczęściej związane ze strefami klimatu umiarkowanego obu półkul, w obszarach tropikalnych często brak przedstawicieli. Do obszarów o największym zróżnicowaniu gatunkowym należy Europa, gdzie rośnie 35–36 gatunków, oraz Australia (24 gatunki) wraz z Nową Zelandią (9 gatunków).

Gatunki flory Polski

Pierwsza nazwa naukowa według listy krajowej, druga – obowiązująca według bazy taksonomicznej Plants of the World online (jeśli jest inna)

Morfologia

Plantago triandra

Plantago patagonica

Plantago nivalis

Plantago webbii

Plantago sempervirens

Pokrój

Rośliny zielne (jednoroczne i wieloletnie), rzadko drewniejące półkrzewy. Osiągają do 50 cm wysokości.

Liście

Często w przyziemnej różyczce, w innych przypadkach naprzeciwległe. Liście pojedyncze, użyłkowane równoległe, blaszki rzadko pierzaste lub wcinane (babka pierzasta P. coronopus, P. palmata). Blaszka często zredukowana, a zamiast tego z rozszerzoną częścią centralną z wiązką środkową.

Kwiaty

Drobne, osadzone na długich, z reguły bezlistnych szypułkach, najczęściej w szczytowych kłosach. Wsparte są błoniastymi przysadkami. Działki kielicha cztery, zrośnięte u nasady. Płatki korony także cztery ze zrośnięte u nasady, często błoniaste i przejrzyste. Pręciki cztery, z długimi nitkami pozwalającymi na eksponowanie pylników na ruchy powietrza (kwiaty są w większości wiatropylne, rzadko zapylane przez owady). Zalążnia górna dwu- lub czterokomorowa, zwieńczona pojedynczą szyjką słupka.

Owoce

Torebka otwierająca się pęknięciem w środkowej części oddzielającym górną część w formie wieczka. Nasiona nieliczne, stosunkowo duże, z łupiną nasienną śluzowaciejącą w kontakcie z wodą.

Systematyka

Plantago arborescens

Rodzaj z plemienia Plantagineae z rodziny babkowatych (Plantaginaceae). W obrębie rodzaju wyróżnia się trzy sekcje (Coronopus, Plantago i Psyllium) lub pięć (dodatkowo Littorella i Bougueria) – w drugim wypadku włączając tu rośliny często wyodrębniane w osobne rodzaje. O ile włączenie do Plantago wydzielanego wcześniej monotypowego rodzaju Bougueria z andyjskim gatunkiem B. nubicola (=Plantago nubicola (Decne.) Rahn) jest uzasadnione (rodzaj ten jest zagnieżdżony w obrębie drzewa filogenetycznego Plantago), o tyle pozycja rodzaju brzeżyca Littorella jest dyskusyjna – rośliny do niego włączane są siostrzane wobec Plantago sensu stricto.

Wykaz gatunków

Zobacz też

• żabieniec babka wodna