Białkomocz

Białkomocz (łac. proteinuria) – występowanie białka w moczu.

• białkomocz fizjologiczny – dobowa utrata białka <250 mg (występuje m.in. w stanach dużego wysiłku fizycznego)
• białkomocz patologiczny – dobowa utrata białka z moczem wynosi >500 mg (niektóre podręczniki podają >300 mg)

Gdy ilość wydalanego białka w moczu przekracza 3,5 g/24 godz. lub 50 mg/kg/24 godz. należy podejrzewać zespół nerczycowy.

Najczęściej białkomocz występuje w poważnych chorobach nerek – zapaleniach kłębuszków nerkowych.

Podział białkomoczu

Białkomocz możemy podzielić ze względu na ilość wydalonego białka, bądź ze względu na pochodzenie.

Podział ze względu na ilość wydalanego białka

Ze względu na ilość wydalonego białka rozróżniamy:

• białkomocz znikomy – <500 mg na dobę
• białkomocz mierny – od 500 do 3500 mg na dobę
• białkomocz znaczny – >3500 mg na dobę

Podział ze względu na pochodzenie

Białkomocz kłębuszkowy

Białkomocz kłębuszkowy powstaje w wyniku zwiększonego przesączania białek w kłębuszkach jako następstwo nasilenia filtracji kłębuszkowej. Powstaje głównie w efekcie uszkodzenia błony filtracyjnej, a tym samym zniesienia elektroujemnej bariery błony podstawnej, zapobiegającej filtrowaniu białek osocza.

Umożliwia to przenikanie stosunkowo dużych białek osocza takich jak albuminy oraz IgG. Ten rodzaj białkomoczu towarzyszy cukrzycowej chorobie nerek i kłębuszkowym zapaleniom nerek, gdzie osiąga znaczne wartości w przebiegu zespołu nerczycowego.

Białkomocz kłębuszkowy można podzielić na:

• Białkomocz selektywny – odpowiada wczesnym stadiom zaawansowania zmian chorobowych, kiedy przez błonę filtracyjną przedostają się do przesączu białka o mniejszej średnicy takie jak albumina i transferryna
• Białkomocz nieselektywny – odpowiada późnym stadiom zaawansowania zmian chorobowych, wówczas przez błonę filtracyjną przenikają zarówno białka małej średnicy, jak i duże cząsteczki takie jak IgG oraz IgM

Białkomocz cewkowy

Białkomocz cewkowy jest spowodowany zmniejszeniem reabsorpcji w cewce nefronu drobnocząsteczkowych białek takich jak α₁-mikroglobuliny, β₂-mikroglobuliny, insuliny oraz lizozymu. Funkcja bariery kłębuszkowej zostaje zachowana. Białkomocz cewkowy występuje w przebiegu wrodzonych lub nabytych nefropatii śródmiąższowo-cewkowych (np. odmiedniczkowe zapalenie nerek, zespół hemolityczno-mocznicowy) oraz w przypadku toksycznego uszkodzenia nefronów przez leki i jony metali ciężkich.

Białkomocz mieszany kłębuszkowo-cewkowy

Powstaje w wyniku działania obu przedstawionych powyżej mechanizmów. Ujawnia się w zaawansowanych stadiach chorób nerek.

Białkomocz przednerkowy

Białkomocz przednerkowy, z przeładowania, przelewowy – spowodowany jest przesączaniem do moczu nadmiernej ilości białek występujących w osoczu. Prowadzi do uszkodzenia nerek i powstania białkomoczu kłębuszkowego.

Białkomocz czynnościowy

Białkomocz w przebiegu gorączki, białkomocz ortostatyczny (po przebywaniu dłuższy czas w pozycji stojącej), białkomocz po wysiłku fizycznym oraz po przebytym stresie należą do grupy białkomoczu czynnościowego, który jest stanem przemijającym i nie jest związany z ryzykiem dysfunkcji nerek.

Białkomocz zanerkowo-sekrecyjny

Ten typ białkomoczu powstaje na skutek zwiększonej ilości białek fizjologicznie wydzielanych przez cewki (np. białko Tamma-Horsfalla).

Różnicowanie białkomoczu

Do celów diagnostycznych stosuje się oznaczenia mikrobiałkomoczu, czyli specyficznych białek których stężenie może nie przekraczać 150mg/l.

Przyczyny

Białkomocz może występować w następujących stanach:

• zespoły nefrotyczne
• przedrzucawka
• rzucawka
• toksyczne uszkodzenia nerek
• choroby układowe (np. toczeń rumieniowaty układowy)
• odwodnienie
• choroby kłębuszków nerkowych, takie jak kłębuszkowe zapalenie nerek
• forsowny wysiłek
• stres
• łagodny ortostatyczny (posturalny) białkomocz
• nefropatia IgA
• nefropatia IgM
• zakrzepica żyły nerkowej
• sarkoidoza
• zespół Alporta
• cukrzyca
• związki chemiczne (np. NLPZ, nikotyna, penicylamina, sole złota, inhibitory ACE, antybiotyki, opiaty, zwłaszcza heroina)
• choroba Fabry’ego
• zakażenia (np. HIV, kiła, zapalenia wątroby)
• aminoacyduria
• zespół Fanconiego
• anemia sierpowata
• hemoglobinuria
• szpiczak mnogi
• mioglobinuria
• zespół paznokieć-rzepka
• rodzinna gorączka śródziemnomorska
• zespół HELLP

Zobacz też

• bezmocz, skąpomocz, wielomocz

Bibliografia

• A. Dembińska-Kieć, J.W. Naskalski (red.): Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Wyd. 3 popr. i uzupełn. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2010, s. 685. ISBN 978-83-7609-137-2.