Brugmansja

Brugmansja

Brugmansia suaveolens
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Klad	astrowe
Nadrząd	astropodobne
Rząd	psiankowce
Rodzina	psiankowate
Rodzaj	Brugmansja
Nazwa systematyczna
Brugmansia Pers. Syn. Pl. 1: 216 (1805)
Typ nomenklatoryczny
Brugmansia candida Pers.
Synonimy
Elisia Milano Methysticodendron R.E.Schult. Pseudodatura Zijp

Pokrój Brugmansia ×candida

Brugmansja (Brugmansia Pers.) – rodzaj wieloletnich roślin z rodziny psiankowatych (Solanaceae), obejmujący 6 gatunków i 4 mieszańce, występujące naturalnie w południowoamerykańskich Andach, gdzie zasiedlają lasy mgliste. Niegdyś gatunki zaliczane do tego rodzaju były włączane do blisko spokrewnionego rodzaju bieluń (Datura), stąd zachowała się ich zwyczajowa, aczkolwiek nieprawidłowa polska nazwa "bieluń". W handlu spotyka się je pod spolszczoną, angielską nazwą zwyczajową "trąby anielskie". Są to rośliny śmiertelnie trujące. W ich tkankach obecne są alkaloidy tropanowe: skopolamina i atropina.

Morfologia

Pokrój

Szerokie krzewy, osiągające wysokość do 4 m, rzadziej drzewa, dorastające do wysokości 10 m.

Liście

Ogonkowe, przeważnie jajowate, o długości 15–25 cm, u młodych roślin ząbkowane.

Kwiaty

Bardzo duże, promieniste, 5-krotne, zwisające, o długości do 30 cm, wyrastające pojedynczo z kątów liściowych. Okwiat podwójny. Kielich rurkowaty, 5-klapowy lub pochwiasty. Korona kwiatu biała, różowa, czerwona, zielonkawa lub żółtawa, trąbkowata, z 5 ząbkowatymi wierzchołkami, wywiniętymi do tyłu. Pręciki niekiedy kolankowate, równe, o równowąskich główkach osadzonych u nasady. Zalążnia dwukomorowa.

Owoce

Zdrewniała, gładka, wydłużona lub okrągła, nieuzbrojona torebka.

Gatunki podobne

Przedstawiciele rodzaju bieluń, które są roślinami jednorocznymi, o kwiatach skierowanych pod kątem do góry i kolczastych owocach.

Systematyka

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj należy do podrodziny Solanoideae, rodziny psiankowatych, rzędu psiankowców, kladu astrowych, zaliczanych do wczesnych dwuliściennych.

Wykaz gatunków

• Brugmansia arborea (L.) Steud.
• Brugmansia longifolia Lagerh. (nazwa według IUCN uznawana za synonim Brugmansia ×insignis (Barb. Rodr.) Lockwood ex R.E. Schult)
• Brugmansia pittieri (Saff.) Moldenke
• Brugmansia sanguinea (Ruiz & Pav.) D. Don
• Brugmansia suaveolens (Humb. & Bonpl. ex Willd.) Bercht. & J. Presl
• Brugmansia versicolor Lagerh.

Mieszańce

• Brugmansia ×candida Pers.
• Brugmansia ×dolichocarpa Lagerh.
• Brugmansia ×insignis (Barb. Rodr.) Lockwood ex R.E. Schult.
• Brugmansia ×rubella (Soff.) Moldenke

Zagrożenie

Siedem gatunków Brugmansia, ujętych w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych ma status EW czyli "nie występujący na wolności / wyginął w stanie dzikim ":

• Brugmansia arborea
• Brugmansia aurea (według The Plant List to synonim Brugmansia sanguinea)
• Brugmansia ×insignis
• Brugmansia sanguinea
• Brugmansia suaveolens
• Brugmansia versicolor
• Brugmansia vulcanicola (według The Plant List to podgatunek Brugmansia sanguinea subsp. vulcanicola (A.S.Barclay) Govaerts)

Zastosowanie

Kwiaty Brugmansia

Brugmansia aurea

Brugmansia ×candida

Brugmansia sanguinea

Brugmansia versicolor

Brugmansia vulcanicola

Brugmansia 'Charles Grimaldi'

Rośliny ozdobne

Popularna roślina ozdobna ze względu na atrakcyjne, pachnące kwiaty. W uprawie spotyka się przede wszystkim gatunki i mieszańce:

• Brugmansia aurea, o wysokości do 6 metrów i kremowych do bladozłotożółtych kwiatach,
• Brugmansia ×candida, osiągająca 4,5 metra wysokości, o białych kwiatach, mocno pachnących nocą,
• Brugmansia ×insignis, o wysokości 3 metrów i kwiatach białych,
• Brugmansia sanguinea, o kwiatach pomarańczowoczerwonych z żółtym unerwieniem, osiągająca wysokość do 12 metrów,

a także kultywary:

• Brugmansia 'Charles Grimaldi', o wysokości do 180 cm i dużych, bladopomarańczowożółtych kwiatach,
• Brugmansia 'Frosty Pink', osiągający wysokość 180 cm, o kwiatach bladomoreloworóżowobiałych.

Roślina psychoaktywna

W Ameryce Południowej liście i nasiona wykorzystywane są przez szamanów ze względu na działanie halucynogenne.

Uprawa

Są to rośliny wrażliwe na mróz (strefy mrozoodporności 9–11), zazwyczaj nie przeżywają zim panujących w Polsce (szkodliwe są już temperatury około 0°C). Dlatego też brugmansje należy zimować w pomieszczeniach. Najlepiej rosną na stanowiskach osłoniętych, nasłonecznionych (gdzie wtedy zakwitają najbardziej obficie), w półcieniu kwitnienie jest mniej obfite. Znoszą doskonale letnie upały i ostre słońce (pod warunkiem stałej wilgotności podłoża). Brugmansje rosną najlepiej na zasobnych, żyznych glebach o średniej wilgotności. Można je uprawiać w podłożach dla roślin balkonowych z domieszką piasku lub drobnego żwiru. Najlepiej uprawiać je na osłoniętych stanowiskach ze względu na dużą wrażliwość kwiatów i pędów na wiatr. Są często atakowane przez mączliki, przędziorki i ślimaki.