Chlorophyllum molybdites

Chlorophyllum molybdites

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	pieczarkowate
Rodzaj	Chlorophyllum
Gatunek	Chlorophyllum molybdites
Nazwa systematyczna
Chlorophyllum molybdites (G. Mey.) Massee ex P. Syd. Just’s Bot. Jahresber. 26: 159 (1900)

Chlorophyllum molybdites (G. Mey.) Massee ex P. Syd. – gatunek grzybów należący do rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Chlorophyllum, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1818 r. Georg Friedrich Wilhelm Meyer nadając mu nazwę Agaricus molybdites. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1900 r. G.E. Massee i Paul Sydow przenosząc go do rodzaju Chlorophyllum.

Synonimy naukowe:

Atlas grzybów podaje polską nazwę sinoblaszek trujący. Nazwa ta jest niespójna z nazwą naukową, gdyż Chlorophyllum według rekomendacji Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa grzybów to czubajnik, prawidłowa nazwa powinna zatem brzmieć czubajnik trujący, jednak brak źródeł dla takiej nazwy. W internecie spotykane są też nazwy sinoblaszek zielonawy i czubajka zielonawa – te nazwy również są niespójne z nazwą naukową.

Morfologia

Kapelusz

Średnica 10–22 cm, kształt początkowo kulisty, potem wypukły, w końcu rozpłaszczony. Brzeg gładki. Powierzchnia biaława, pokryta odstającymi łatkami o barwie od różowawej do brązowej. Są to resztki osłony. Środek kapelusza często brązowy.

Blaszki

Wolne, lub lekko przyrośnięte, gęste. Początkowo są białe, ale podczas dojrzewania zarodników zmieniają barwę na zielonawą.

Trzon

Wysokość 8–20 cm, grubość 1,5–3 cm, kształt cylindryczny, lekko zwężający się ku wierzchołkowi. Powierzchnia gładka lub bardzo drobno włóknista, o barwie od białej do brązowej. Występuje trwały, białawy pierścień z zielonawo-brązową dolną krawędzią.

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników zielonkawoszary. Zarodniki o rozmiarach 9–13 × 6–9 μm i kształcie migdałowatym lub elipsoidalnym, z lekko obciętym końcem, gładkie, grubościenne, hialinowe, w KOH barwiące się na słabo zielonkawo, amyloidalne. Cheilocystydy o rozmiarach 40–55 × 10–15 μm, cylindryczne lub maczugowate, cienkościenne, gładkie. Pleurocystyd brak.

Występowanie i siedlisko

Występuje we wschodniej części Ameryki Północnej, i prawdopodobnie także w innych rejonach świata o klimacie tropikalnym i subtropikalnym. Rozprzestrzenił się w Australii i niektórych państwach Europy. W Polsce nie występuje.

Saprotrof. Owocniki pojawiają się pojedynczo lub w niewielkich grupach w trawnikach i na łąkach, na ściółce w lasach liściastych i sosnowych, szczególnie na ich obrzeżach oraz na niewielkich polankach.

Własności trujące

Jest to silnie trujący grzyb. Gatunek ten powoduje największą liczbę przypadków zatruć grzybami w Ameryce Północnej i na Florydzie. Prawdopodobnie jest to spowodowane łatwym myleniem go z jadalnymi grzybami, takimi jak czubajka kania, oraz faktem, że jest to jeden z najczęstszych grzybów występujących na trawnikach i pastwiskach w USA z wyjątkiem wybrzeża północno-zachodniego.

Objawy zatrucia występują głównie w przewodzie pokarmowym. Są to silne wymioty, biegunka i bóle brzucha, pojawiające się w 1–3 godzin po spożyciu. Chociaż takie zatrucia mogą być ciężkie, jak dotąd w USA nie spowodowały jeszcze śmierci.

Gatunki podobne

Może być pomylony z jadalnymi gatunkami grzybów; czubajką kanią (Macrolepiota procera), czubajnikiem czerwieniejącym (Chlorophyllum rhacodes), czy czubajką gwiaździstą (Macrolepiota konradii). Najbardziej charakterystyczną cechą odróżniającą go od tych grzybów są zielonkawe blaszki i zielony wysyp zarodników. Możliwe jest to jednak do stwierdzenia tylko na dojrzałych owocnikach, które już wytwarzają zielone zarodniki nadające blaszkom zielonkawy kolor.