Columbia (wahadłowiec)

Columbia

Wahadłowiec Columbia
Nazwa	Columbia
Oznaczenie	OV-102
Data pierwszego lotu	12 kwietnia 1981
Pierwsza misja	STS-1
Data ostatniego lotu	16 stycznia 2003
Ostatnia misja	STS-107
Liczba zakończonych misji	28
Liczba orbit	4808
Pokonany dystans	201 497 772 km
Liczba dni w przestrzeni kosmicznej	300
Status	Zniszczony w katastrofie w 2003

Columbia – pierwszy wahadłowiec NASA, który odbył lot kosmiczny. Uległ zniszczeniu 1 lutego 2003, podczas powrotu z misji STS-107. Zginęła wtedy cała siedmioosobowa załoga.

Nazwa

Columbia została nazwana tak jak stacjonujący w Bostonie żaglowiec Columbia, dowodzony przez Roberta Graya, pierwszy amerykański okręt, który opłynął świat pod koniec XVIII wieku. Nazwa upamiętnia także Columbię, moduł dowodzenia Apollo 11.

Ważniejsze daty

Udoskonalenia

Start Columbii w misji STS-1. Wyróżniają się pomalowany na biało zbiornik zewnętrzny oraz czarne elementy kadłuba.

Columbia była pierwszym promem, który przeszedł zaplanowany program inspekcji i unowocześnień. W roku 1991 Columbia została przetransportowana do swojego „miejsca narodzin” – hali montażowej firmy Rockwell w Palmdale, Kalifornia. W pojeździe dokonano około pięćdziesięciu usprawnień, między innymi dodano karbonowe hamulce, poprawiono sterowanie koła dziobowego, usunięto instrumenty używane w fazie testowej orbitera, a także poprawiono system ochrony termicznej. Orbiter powrócił na Florydę w lutym 1992.

W roku 1994 Columbia została przetransportowana do Palmdale na swój pierwszy remont kapitalny, zwany Okresem Serwisowym Orbitera (ang. Orbiter Maintenance Down Period – OMDP). Taki gruntowny remont trwa zazwyczaj rok lub dłużej, po którym w pełni sprawny pojazd jest gotowy do użytku.

Drugi OMDP Columbia przeszła w roku 1999, kiedy to inżynierowie dokonali ponad stu modyfikacji orbitera. Najbardziej znaczącą zmianą było wprowadzenie wielofunkcyjnego systemu paneli (ang. Multi-functional Electronic Display System – MEDS) – „szklanego kokpitu”. MEDS zastąpił tradycyjne wskaźniki i pokrętła na rzecz małych, skomputeryzowanych ekranów. Nowy system poprawił interakcję załogi z orbiterem w czasie lotu, a także zmniejszył koszty obsługi przez wyeliminowanie przestarzałych, skomplikowanych systemów elektromechanicznych.

Columbia była najcięższym promem NASA i z tego względu nie mogła być wyposażona w sprzęt umożliwiający udział w budowie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej i efektywną realizację misji na orbicie o tak dużej inklinacji. Prace w ramach OMDP-2 wykonano więc z myślą o przyszłym wykorzystaniu orbitera do misji charakteryzujących się mniejszymi wymaganiami odnośnie do masy orbitera, np. serwisowanie teleskopu Hubble’a czy wynoszenie na orbitę ciężkich ładunków.

Misje

Prom kosmiczny Columbia wykonał 28 lotów, spędził w przestrzeni kosmicznej 300,74 dni, zaliczył 4808 orbit, łącznie przeleciał 201 497 772 km (wliczając również jego ostatnią misję). Na pokładzie Columbii przebywało 160 astronautów.

Katastrofa orbitera

Kwiaty przy centrum Johnson Space Center, 1.02.2003

1 lutego 2003, podczas powrotu z przestrzeni kosmicznej, prom uległ zniszczeniu w wyniku uszkodzenia osłony termicznej na krawędzi natarcia lewego skrzydła. Uszkodzenie osłony nastąpiło w czasie wznoszenia po starcie, za sprawą fragmentu pianki osłaniającej zbiornik zewnętrzny wahadłowca, który oderwał się od zbiornika i uderzył w skrzydło orbitera powodując dziurę o średnicy ok. 25 cm, wskutek czego w trakcie przelotu przez termosferę gorące gazy mogły dostać się do środka. W trakcie wejścia w atmosferę w ostatnich minutach misji okazało się, że uszkodzenie było śmiertelnie poważne – w katastrofie zginęła cała załoga – 7 astronautów, w tym pierwszy Izraelczyk na orbicie, płk Ilan Ramon. Spowodowało to zawieszenie dalszych lotów wahadłowców NASA aż do startu promu Discovery 26 lipca 2005 w misji STS-114.

Zobacz też

• program lotów wahadłowców
• lista misji wahadłowców
• oznaczenia promów kosmicznych
• Orbiter Major Modification

Galeria

Uwagi

Bibliografia

• Columbia (OV-102). science.ksc.nasa.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-06)]. (ang.)