Czarcia miotła – rodzaj potworności roślin objawiający się powstaniem wyrośla, będącego gęstym skupieniem silnie rozgałęzionych, nienormalnie rozwiniętych pędów płonnych. Czarcie miotły występują na drzewach i krzewach – zarówno liściastych, jak i iglastych. Na jednym drzewie czy krzewie może występować więcej niż jedna, obserwowano przypadek, gdy na jednej jodle było ich kilkadziesiąt. Są długoletnie, u jodły na przykład żyją nawet 20 lat. Powstają wskutek zahamowania rozwoju pędu głównego i patologicznego rozwoju wszystkich pąków bocznych (normalnie rozwijają się tylko niektóre z nich){. Bezpośrednimi przyczynami takiego zaburzonego rozwoju pędów są:
- infekcje grzybowe (powodowane m.in. przez szpetkowce i rdzowce), bakteryjne lub wirusowe. Znane są następujące gatunki grzybów powodujące powstawanie czarcich mioteł: Melampsorella caryophyllacearum na jodłach, Taphrina betulina na brzozach (czarcia miotła brzozy), Taphrina epiphylla na olszach, Taphrina carpini na grabach, Taphrina acerina na klonie zwyczajnym, Taphrina cerasi na czereśniach i wiśniach, oraz Chrysomyxa arctostaphyli na świerkach. Fitoplazma Candidatus Phytoplasma mali powoduje u jabłoni chorobę proliferacja jabłoni lub miotlastość jabłoni.
- mutacje w merystemie wierzchołkowym pędów. Wykazują własności dziedziczne. Zaobserwowano, że po wysianiu nasion z szyszek wyrosłych na takich czarcich miotłach pewna ilość wyrosłych z nich nowych drzew również posiada czarcie miotły. Udaje się je przeszczepiać na zdrowe drzewa.
Czarcie miotły wywoływane przez organizmy pasożytnicze bywają zaliczane do galasów typu organoidowego, tj. będących rozpoznawalnymi organami.
Sadzonki z pędów pobranych z czarcich mioteł spowodowanych przez mutacje zachowują specyficzny sposób wzrostu i wykorzystywane są przez szkółkarzy do otrzymywania nowych odmian. Przykładem jest np. kultywar świerka pospolitego Picea abies ‘Little Gem’, otrzymany z czarciej miotły świerka odmiany ‘Nidiformis’. Niektórzy szkółkarze uzyskane w ten sposób kultywary poddają ochronie patentowej. W leśnictwie czarcie miotły nie powodują istotnych szkód ze względu na sporadyczność występowania.