Dializa otrzewnowa – zabieg, który stosuje się dla oczyszczenia krwi ze szkodliwych produktów metabolizmu, jest on stosowany w zaawansowanej przewlekłej niewydolności nerek.
W swoim zamyśle zabieg jest podobny do zabiegu hemodializy, ma doprowadzić do usunięcia z organizmu substancji toksycznych i w miarę możliwości pomóc w utrzymaniu adekwatnego bilansu płynowego. Jednak w tym przypadku półprzepuszczalną błoną dializacyjną jest otrzewna, która wyściela jamę brzuszną i pokrywa znajdujące się w niej narządy.
Do jamy brzusznej wprowadza się specjalnie przygotowany płyn dializacyjny. Wymagane jest założenie stałego dostępu poprzez stosowany najczęściej cewnik Tenckhoffa, który umieszcza się na stałe w jamie brzusznej pacjenta w miarę możliwości na dnie jamy otrzewnej, w zatoce Douglasa u kobiet lub w zagłębieniu odbytniczo-pęcherzowym u mężczyzn. Ten cewnik pozwala na swobodne wprowadzanie i wyprowadzanie płynu z otrzewnej. W chwili obecnej rzadziej już stosuje się cewniki typu TWH (Toronto Western Hospital), typu Ash, czy też cewniki Moncrief-Popovich.
Do dializ otrzewnownych kwalifikuje się większość pacjentów z niewydolnością nerek, samo leczenie zaś jest w pełni refundowane. Jest niewiele przeciwwskazań medycznych, które zabraniają na przeprowadzenie dializy otrzewnowej. Jedno z nich to przebycie zabiegu chirurgicznego w okolicach jamy brzusznej.
Techniki implantowania cewników
Cewniki można implantować do jamy otrzewnej wykorzystując jedną z 4 technik:
- technikę chirurgiczną – najczęściej stosowana w przypadku zakładania tzw. przewlekłych cewników do dializ,
- technikę trokarową (Tenckhoffa) – szybka, stosowana jedynie dla cewników prostych,
- technikę z wykorzystaniem peritoneoskopu (endoskopowa) - coraz powszechniej wykorzystywana, jednak wymaga użycia specjalistycznego sprzętu (wideoskop i zestaw Y-TEC),
- technikę prowadnicową (Seldingera) – stosowana obecnie tylko do zakładania tzw. ostrych cewników.
Schematy prowadzenia dializy otrzewnowej
- ciągła ambulatoryjna dializa otrzewnowa (CADO)
- nocna/automatyczna dializa otrzewnowa (NADO/ADO)
- przerywana dializa otrzewnowa (PDO)
- ciągła cykliczna dializa otrzewnowa (CCDO)
- dializa typu "tidal" (TDO)
- ciągła ekwilibracyjna dializa otrzewnowa (CEDO)
- ciągła przepływowa dializa otrzewnowa (CPDO)
Powikłania dializy otrzewnowej
Infekcyjne
- dializacyjne zapalenie otrzewnej
- zapalenie tunelu cewnika
- zapalenie okolicy cewnika
- grzybicze zapalenie otrzewnej
- gruźlicze zapalenie otrzewnej
- aseptyczne zapalenie otrzewnej
Nieinfekcyjne
- mechaniczne
- związane ze wzrostem ciśnienia śródbrzusznego (np. przepukliny)
- niezwiązane ze wzrostem ciśnienia śródbrzusznego (np. uszkodzenie cewnika, perforacja jelit)
- metaboliczne
- zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej lub kwasowo-zasadowej
- zaburzenia gospodarki węglowodanowej lub lipidowej
- zaburzenia gospodarki hormonalnej
- zaburzenia hemostazy
- złożone
