Продолжая использовать сайт, вы даете свое согласие на работу с этими файлами.
Etnobotanika
Etnobotanika – dziedzina nauki z pogranicza botaniki i etnologii. Przedmiotem badań i poznania są związki między roślinami i kulturą społeczeństw ludzkich. Etnobotanicy zajmują się poznaniem sposobów, mechanizmów i kulturowego kontekstu używania roślin w społecznościach ludzkich, w szczególności w celach i zastosowaniach spożywczych, medycznych, kosmetycznych, magicznych, tekstylnych, budowlanych, religijnych. Określenia „etnobotanika” (ethnobotany) po raz pierwszy użył w 1895 roku John W. Harshberger (1869–1929), botanik z University of Pennsylvania. Od tamtej pory etnobotanika przeszła wiele przemian i jest dzisiaj rozległą dyscypliną naukową o wielkim znaczeniu poznawczym, ale także o ogromnym potencjale praktycznym.
Obiekt badań
Etnobotanika bywa mylnie kojarzona tylko z badaniami nad roślinami psychoaktywnymi. Do takich ważnych z punktu widzenia etnobotaniki roślin można zaliczyć m.in.:
- Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladona), lulek czarny (Hyoscyamus niger), mandragora (Mandragora officinarum) – rośliny kojarzone z europejskimi czarownicami okresu średniowiecza, zawierające aktywne alkaloidy – atropinę, hioscyjaminę i skopolaminę.
- Konopie indyjskie (Cannabis indica) – roślina rozpowszechniona w wielu kulturach jako magiczna bądź lecznicza.
- Peyotl (Lophophora williamsii) z Meksyku, San pedro (Trichocereus pachanoi) z Peru – kaktusy zawierające meskalinę, będące ważnym elementem rytuałów niektórych plemion Indian. Odkryty i używany do artystycznych celów przez Stanisława Witkiewicza.
- Banisteriopsis caapi, Psychotria viridis – rośliny wchodzące w skład napoju szamanów z terenów Ekwadoru – ayahuaski. Zawierają DMT oraz inhibitory MAO, których połączenie jest źródłem silnych przeżyć mistycznych.
- Calea zacatechichi – roślina pochodząca z gór Meksyku i Kostaryki. Stosowana przez rdzenną ludność, wydatnie zwiększa ilość snów i wpływa na ich treść.
- Muchomor czerwony – używany przez ludy syberyjskie w religijnych rytuałach plemiennych.
Tymczasem większość współczesnych etnobotaników zajmuje się dokumentacją całości wiedzy o roślinach w społecznościach tradycyjnych, jej przemianami, źródłami oraz zróżnicowaniem w społecznościach i pomiędzy nimi.
Czasopisma naukowe zajmujące się etnobotaniką
- Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine – czasopismo ogólnodostępne
- Ethnobotany Research and Applications – czasopismo ogólnodostępne
- Journal of Ethnobiology
- Journal of Ethnopharmacology
- Economic Botany
- Etnobiologia Polska – czasopismo ogólnodostępne
Przykłady etnobotanicznych baz danych
Baza danych roślin używanych przez Indian Ameryki Północnej Native American Ethnobotany:
Bibliografia polskiego piśmiennictwa etnobotanicznego z XIX i XX wieku – artykuł Piotra Klepackiego „Etnobotanika w Polsce”
Linki zewnętrzne
- http://etnobotanika.info – polski portal etnobotaniczny
- https://web.archive.org/web/20160825184804/https://etnobotanicznie.pl/