Fantazja (psychologia)

Fantazmat, fantazja (gr. phantasia – wyobraźnia) – pewien wyobrażony scenariusz, w którym w sposób jawny lub ukryty osoba spełnia swoje życzenia. Fantazja jest elementem rzeczywistości psychicznej. To co podmiot uważa za swoje rzeczywiste wspomnienie jest – z punktu widzenia psychoanalizy – jedynie jego fantazją i nie musiało się wydarzyć w rzeczywistości lub wydarzyło się inaczej niż jest to relacjonowane przez podmiot.

W najwęższym znaczeniu tego terminu, pod pojęciem fantazji rozumieć należy marzenie dzienne, scenariusz snuty przez podmiot w stanie świadomości, w którym prezentuje sobie pożądany lub niepożądany przebieg pewnych przyszłych lub przeszłych wydarzeń.

W szerszym znaczeniu fantazje to przekonania, wspomnienia przeszłych wydarzeń. W tym znaczeniu fantazja jest pochodną nieświadomości. Fantazje zatem mogą być świadome lub nieświadome. Fantazja pozostanie świadoma dopóty, dopóki jej związek z nieświadomością nie zostanie zauważony przez cenzurę. Nieświadome fantazje – zgodnie z koncepcją Zygmunta Freuda są przyczyną nerwicy.