Haloterapia
Haloterapia (stgr. ἅλς, ἁλός háls, halós „sól”) – forma leczenia uzdrowiskowego, w której wykorzystywana jest sól w różnych postaciach. Wiele form haloterapii jest znanych i stosowanych od tysiącleci.
Formy haloterapii
W zależności od postaci, w jakiej stosowana jest sól, wyróżnia się kilka form haloterapii:
- inhalacje solankowe,
- inhalacje suchym aerozolem solnym,
- kąpiele solankowe,
- płukania,
- kurację pitną (krenoterapię).
Inhalacje solankowe
W tej formie haloterapii wykorzystuje się solankę, czyli roztwór wody z solą o stężeniu powyżej 1,5%, lub wodę słoną, czyli roztwór wody z solą o stężeniu poniżej 1,5%.
Pierwsze ośrodki inhalacji solankowych są dziełem przypadku. W 1806 roku za radą Stanisława Staszica wybudowano tężnie w Ciechocinku, mające służyć do warzenia soli konsumpcyjnej. W krótkim czasie zorientowano się, że powietrze wokół tężni nasycone jest aerozolem solankowym, powstającym podczas opadania solanki z dużej wysokości. Od tamtej pory tężnie stały się popularnymi obiektami sanatoryjnymi.
Inhalacje suchym aerozolem solnym
W inhalacjach suchym aerozolem solnym czynnikiem leczniczym jest suchy aerozol wytworzony w procesie zmielenia soli kamiennej. Kolebką haloterapii w tej postaci jest XIX-wieczna Wieliczka. Suchy aerozol solny był tam produktem ubocznym prac górniczych związanych z wydobyciem soli kamiennej. Lekarz salinarny dr Feliks Boczkowski jako pierwszy zauważył dobroczynny wpływ środowiska Wieliczki na pracujących tam górników, co opublikował w książce pt. O Wieliczce pod względem historyi naturalnej, dziejów i kąpieli wydanej w 1843 roku.
Obecnie do wytworzenia suchego aerozolu solnego stosuje się generatory aerozolu solnego (halogeneratory).
Kąpiele solankowe
W kąpielach solankowych stosowane są solanki lub wody słone. Kąpiele w wodach mineralnych mają niezwykle długą tradycję. Już pierwotni ludzie na wzór zwierząt zanurzali chore części ciała w wodach leczniczych. Kąpiele solankowe stosowane były m.in. w kopalni soli Wieliczka, o czym pisze dr Feliks Boczkowski w swojej książce.
Wyróżnia się kąpiele słabe o stężeniu wody kąpielowej do 1,5% i silne o stężeniu wody kąpielowej powyżej 1,5%. Ze względu na obszar ciała objęty kąpielą stosowane są kąpiele całkowite oraz częściowe (np. nóg, rąk, nasiadówki).
Płukania
Zabiegi płukania polegają na płukaniu określonych części ciała solanką lub wodą słoną. Wyróżnia się m.in. płukania jamy ustnej, irygacje (płukania jam ciała), płukanie gardła, płukanie zatok, płukanie jelit.
Kuracja pitna
W tej formie haloterapii stosuje się wody słone o stężeniu 0,3–1,5%. Kuracja polega na piciu przez określony czas wody leczniczej w określonej ilości, temperaturze i czasie w stosunku do posiłków.
Celem kuracji pitnej jest wywołanie działania miejscowego w przewodzie pokarmowym lub moczowym oraz dostarczenie do organizmu wody wraz ze składnikami mineralnymi.
Bibliografia
- Balneologia kliniczna. Red. Józef Jankowiak. Warszawa: PZWL, 1971.
- Feliks Boczkowski: O Wieliczce pod względem historyi naturalnej, dziejów i kąpieli. Bochnia: 1843.
- Katarzyna Kamińska: Haloterapia. Sulejówek: Salsano Haloterapia Polska, 2014. ISBN 978-83-937819-0-4.
- Irena Ponikowska: Nowoczesna medycyna uzdrowiskowa. Warszawa: Medi Press, 2009. ISBN 978-83-921334-6-9.