Hemoglobina glikowana (inaczej glikohemoglobina, GHB) powstaje wskutek glikacji globiny, która jest podstawowym składnikiem budowy hemoglobiny.
Istnieją różne frakcje hemoglobiny glikowanej, jednak wyłącznie frakcja HbA1C znalazła zastosowanie w diagnostyce cukrzycy. Zawartość na poziomie 6,5% jest równoznaczne z rozpoznaniem cukrzycy. Powstaje ona wskutek przyłączenia cząsteczki glukozy do N-końcowej grupy aminowej łańcucha β-globiny.
Ponieważ błona erytrocytu jest przepuszczalna dla glukozy, ilość zawartej w nim hemoglobiny glikowanej odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi w ciągu poprzednich 120 dni (czyli średniego czasu życia erytrocytu). Jest to przydatny retrospektywny wskaźnik glikemii, ponieważ istnieje związek między stężeniem glikohemoglobiny i średnią glikemią oraz ryzykiem powstania przewlekłych powikłań cukrzycowych.
| HbA1c (%) | Średnie stężenie glukozy w surowicy mg% (mmol/l) |
|---|---|
| 6 | 126 (7,0) |
| 7 | 154 (8,6) |
| 8 | 183 (10,2) |
| 9 | 212 (11,8) |
| 10 | 240 (13,4) |
| 11 | 269 (14,9) |
| 12 | 298 (16,5) |
Interpretacja wyniku i normy tego badania jest określana przez okresowo opracowywane eksperckie zalecenia, które są publikowane przez towarzystwa naukowe (w Polsce Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, na świecie American Diabetes Association). Prawidłowy poziom HbA1c u zdrowej osoby wynosi około 5%. Dla osób z cukrzycą PTD zaleca, aby wynik ten był równy lub poniżej 6,1–6,5%. Według szczegółowych zaleceń PTD z 2010 roku docelowy poziom HbA1c powinien wynosić:
- ≤ 6,5% u pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2 o krótkim czasie trwania choroby
- ≤ 6,1% w cukrzycy ciężarnych
| HbA1c | Diagnoza |
|---|---|
| < 5,7% | Norma |
| 5,7–6,4% | Stan przedcukrzycowy |
| > 6,5% | Cukrzyca |
Ze względu na różne metody oznaczania, wartość progowa może się różnić między laboratoriami i zależy od stosowanej metody oznaczenia.
Podwyższone poziomy hemoglobiny glikowanej świadczą o złym wyrównaniu cukrzycy co wiąże się z podwyższonym ryzykiem rozwoju powikłań cukrzycy. Im stężenie hemoglobiny glikowanej jest wyższe, tym ryzyko rozwoju tych powikłań jest większe.
Oznaczenia HbA1C mogą dawać niewiarygodne wyniki:
- przy obecności we krwi formy aldiminowej HbA1C
- przy wariantach hemoglobiny powstających pod wpływem leków, alkoholu i w mocznicy
- w hemoglobinopatiach
- przy skróceniu czasu przeżycia erytrocytów (np. niedokrwistość hemolityczna)
- w hipertrójglicerydemii, w hiperbilirubinemii
Badanie hemoglobiny glikowanej powinno wykonywać się co 3 miesiące, a przy stabilnym przebiegu choroby oraz dobrym wyrównaniu metabolicznym raz na pół roku.
Sposób wykonania badania
Badanie HbA1c wykonuje się z pełnej krwi żylnej pobranej na EDTA. Badanie nie musi być wykonywane na czczo. Istnieje kilka metod oznaczania HbA1c, lecz rekomendowana jest wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC).
Zobacz też
Bibliografia
- Diabetologia pod red. Dariusza Moczulskiego, tom 6, Wielka Interna, s. 34–35, Wyd. Medical Tribune, Warszawa 2012, ISBN 978-83-60135-85-3.
