| hymenolepiosis | |
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
Hymenolepioza (hymenolepidoza, łac. hymenolepiosis, ang. hymenolepiasis) – choroba wywołana infestacją tasiemcem karłowatym (Hymenolepiasis nana) albo tasiemcem szczurzym (H. diminuta). Jest najczęstszą w skali światowej tasiemczycą człowieka. W Polsce występuje rzadko, przede wszystkim u dzieci.
Etiologia
Chorobę wywołuje dwa pokrewne gatunki tasiemców z rodzaju Hymenolepis:
- tasiemiec karłowaty Hymenolepis nana (V. Siebold 1852) Blanchard 1891,
- tasiemiec szczurzy Hymenolepis diminuta (Rudolphi 1819) Blanchard 1891.
Są to pasożyty długości około 15–40 mm, składające się z uzbrojonej główki i około dwustu proglotydów.
Epidemiologia
Hymenolepioza jest najczęstszą na świecie tasiemczycą. Hymenolepis nana jest częstszym gatunkiem niż Hymenolepis diminuta, ale zarażenia obu gatunkami notowano na całym świecie.
Objawy kliniczne i przebieg
Większość infestacji Hymenolepis nana i H. diminuta przebiega bezobjawowo. W ciężkich zarażeniach tasiemiec doprowadza do uszkodzenia kosmków jelita cienkiego, objawiając się utratą łaknienia, spadkiem masy ciała, wymiotami, bólami brzucha, biegunkami, niepokojem ruchowym, drgawkami, zaburzeniami snu. Objawy są najbardziej nasilone u dzieci, zwłaszcza małych i niedożywionych. U dzieci starszych stwierdza się nierzadko okresowe remisje choroby lub samowyleczenia. U osób dorosłych objawy kliniczne, o ile wystąpią, zazwyczaj są skąpe.
Rozpoznanie
Rozpoznanie hymenolepiozy stawiane jest na podstawie badania koproskopowego - stwierdzenia w kale charakterystycznych jaj tasiemca. Jaja Hymenolepis są stosunkowo delikatne i w wyniku działania glicerolu mogą się szybko rozpadać, uniemożliwiając stwierdzenie jaj w rozmazie kału. W uformowanym kale nie stwierdza się proglotydów pasożyta, ponieważ te rozpadają się jeszcze w jelicie cienkim.
Jaja H. diminuta są okrągłe lub owalne, wielkości 70-86 na 60-80 µm, mają prążkowaną błoną zewnętrzną oraz cienką gładką błoną wewnętrzną. Przestrzeń między tymi błonami jest gładka lub słabo ziarnista. Onkosfera ma sześć haczyków. Jaja H. nana są mniejsze niż H. diminuta, owalne, wielkości 30-55 µm. Na wewnętrznej błonie występują dwa bieguny, z których wychodzą filamenty, biegnące między błonami w liczbie 4 do 8. Onkosfera ma sześć haczyków.
Leczenie
Lekiem z wyboru w leczeniu hymenolepiozy jest prazykwantel. Podawana jednorazowa dawka leku wynosi 25 mg na kg masy ciała. Niekiedy (w przypadku masywnych infestacji) może być konieczne powtórzenie dawki po kilku tygodniach. Skuteczny może być albendazol i niklozamid. Kryterium wyleczenia jest trzykrotny ujemny wynik badania koproskopowego (w 3., 4. i 5. tygodniu od zakończenia leczenia). Zalecane jest zbadanie osób z otoczenia zarażonego pacjenta.
Bibliografia
- Inwazje i choroby pasożytnicze. W: Zbigniew Pawłowski: Choroby zakaźne i pasożytnicze. Zdzisław Dziubek (red.). Wyd. wydanie III uaktualnione. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003, s. 479-480. ISBN 83-200-2748-9.
- Parazytologia i akroentomologia medyczna. Antoni Deryło (red.). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002, s. 231-237. ISBN 83-01-13804-1.
Linki zewnętrzne
- Hymenolepiasis. CDC Division of Parasitic Diseases. [dostęp 2007-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 kwietnia 2008)].
