Infuzja doszpikowa (wkłucie doszpikowe, łac. infusio intraossea, skrót i.o.) – proces iniekcji odbywającej się bezpośrednio do jamy szpikowej. Dostęp doszpikowy uzyskuje się za pomocą specjalnych igieł doszpikowych. Jest alternatywną drogą podaży leków i płynów przy braku możliwości dostępu żylnego. Zwykle jest stosowana u dzieci, niemniej u dorosłych również może być skuteczna (z zastrzeżeniem, że przy konieczności agresywnej płynoterapii, objętość płynowa jaką można dostarczyć przy dostępie doszpikowym może być niewystarczająca).
Stężenie w osoczu leku podanego doszpikowo jest porównywalne z lekiem podanym do wkłucia centralnego.
Wkłucie doszpikowe umożliwia również pobranie materiału do badań laboratoryjnych, m.in. gazometria krwi żylnej, poziom elektrolitów, glukozy czy hemoglobiny.
Miejsce
Najczęstszym miejscem założenia dostępu doszpikowego jest bliższy koniec kości piszczelowej, około 2 cm poniżej guzowatości piszczeli na powierzchni przednio-przyśrodkowej (kość leży w tym miejscu blisko skóry, jest łatwa do zlokalizowania) oraz 2 cm powyżej kostki przyśrodkowej na dalszym końcu kości piszczelowej. Przy braku możliwości wkłucia do piszczeli zalecanym miejscem dostępu jest koniec dalszy kości udowej. Podczas zakładania takiego dostępu u dzieci zaleca się unikanie zakładania dostępu w bliskości głównych chrząstek wzrostowych. Ponadto u dorosłych używając systemu automatycznego możemy wykonać wkłucie doszpikowe na rękojeści mostka w linii pośrodkowej 1,5 cm poniżej wcięcia jarzmowego.
Wykonanie
Dostęp doszpikowy zakłada się za pomocą igły wkręcanej lub automatycznej. Technika wykonania wygląda następująco:
- lokalizacja miejsca wkłucia – typowo bliższy koniec kości piszczelowej
- dezynfekcja miejsca wkłucia
- znieczulenie miejscowe (skóry i tkanek pod nią leżących aż do okostnej). W przypadku pacjentów nieprzytomnych nie jest konieczne.
- w pozycji wyprostnej w stawie kolanowym nakłucie igłą doszpikową pod kątem 90 stopni do skóry aż do wyczucia oporu. Następnie ruchami śrubowymi pokonanie bariery kostnej i umiejscowienie igły w jamie szpikowej.
- usunięcie mandrynu
- próba aspiracji szpiku kostnego w celu sprawdzenie prawidłowego umiejscowienia igły oraz jej drożności (przy braku aspiracji iniekcja 10 ml soli fizjologicznej)
- umocowanie igły
Umiejscowienie igły w jamie szpikowej potwierdzają:
- nagłe zwolnienie oporu przy zakładaniu wkłucia
- sztywne usadowienie igły
- brak obrzmienia okolicznych tkanek przy infuzji płynów
Przy automatycznych igłach po zwolnieniu mechanizmu spustowego następuje samoistne usadowienie igły w jamie szpikowej.
Przeciwwskazania
Przeciwwskazaniami do założenia dostępu doszpikowego są:
- złamanie kości udowej kończyny do której planujemy założenie dostępu
- złamanie kości do której planujemy założenie dostępu
- osteomyelitis
Bibliografia
- Specjalistyczne zabiegi resuscytacyjne. Podręcznik do kursu "Specjalistyczne zabiegi resuscytacyjne u osób dorosłych". Kraków: Wydawnictwo PANDIT, 2006, s. 103. Materiał do użytku wewnętrznego.
- Vreede E, Bulatovic A, Rosseel P, Lassalle X.: Intraosseous Infusion. [dostęp 2014-09-01]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
