| bogini brzemienności, porodu, medycyny i tkactwa | |
| |
| Inne imiona |
Ix Chel |
|---|---|
| Występowanie | |
Ixchel, Ix Chel (wymowa: [iʃ'tʃel]) – bogini brzemienności, porodu, medycyny i tkactwa w mitologii Majów.
Etymologia imienia
Prawdopodobnie przedrostek żeński ix- plus jukatańskie słowo chéel (tęcza). W kodeksie drezdeńskim glif "Ix Chel" obejmuje również prefiks o znaczeniu "czerwony".
Ikonografia
Przedstawiana najczęściej jako stara kobieta. Według Taubego, w kodeksie drezdeńskim występuje jako bogini O, stara kobieta z uszami jaguara. W przeszłości próbowano identyfikować Ixchel z boginią księżyca, co nie jest do końca pewne. Ze "starą kobietą" można jedynie łączyć księżyc w fazie zmniejszania się. Często na głowie pojawia się emblemat węża. W kodeksie drezdeńskim wydaje się występować w powiązaniu z Chaakiem, bogiem deszczu.
Miejsca kultu
Bardzo popularne były pielgrzymki kobiet na wyspę Cozumel, najważniejsze centrum pielgrzymkowe po Chichén Itzá oraz na wyspę nazwaną przez Hiszpanów Isla Mujeres ze względu na dużą liczbę znalezionych tam posążków bogiń Ixchel, Ixchebeliax, Ixhunie, Ixhunieta. Również w Acalan, głównym mieście prowincji Chontal, czczono Ixchel jako jedno z ważniejszych bóstw.
Bibliografia
- Kevin P. Groark, To Warm the Blood, To Warm the Flesh: The Role of the Steambath in Highland Maya (Tzotzil-Tzeltal) Ethnomedicine. Journal of Latin American Lore 20-1 (1997): 3-96.
- Nathaniel Tarn and Martin Prechtel, Constant Inconstancy. The Feminine Principle in Atiteco Mythology. In Gary Gossen ed., Symbol and Meaning beyond the Closed Community. Essays in Mesoamerican Ideas. New York: State University of New York at Albany 1986.
- Karl Taube, The Birth Vase: Natal Imagery in Ancient Maya Myth and Ritual. In Justin Kerr, ed., The Maya Vase Book: A Corpus of Rollout Photographs of Maya Vases, Volume 4. New York: Kerr Associates 1994.
- Karl Taube, An Illustrated Dictionary of The Gods and Symbols of Ancient Mexico and the Maya. Thames and Hudson 1997.
- J.E.S. Thompson, Maya History and Religion. Norman: University of Oklahoma Press 1970.
- Alfred Tozzer, Landa's Relación de las Cosas de Yucatán, a Translation. 1941.