Kanianka (Cuscuta L.) – rodzaj roślin należący do rodziny powojowatych (Convolvulaceae). Obejmuje ponad 200 gatunków. Rodzaj jest kosmopolityczny. Trzy gatunki występują w Polsce jako rodzime, 7 dalszych zostało introdukowanych trwale lub przejściowo. Są to pnące, bezzieleniowe rośliny pasożytnicze. Niektóre uważane są za szkodliwe chwasty, chociaż szkody w uprawach i spadki plonów powodowały raczej w przeszłości – współcześnie są kontrolowane, ewentualnie stwarzają nadal problemy w strefie międzyzwrotnikowej. C. chinensis wykorzystywana jest jako roślina lecznicza.

Rozmieszczenie geograficzne

Kanianka wielka

Kwitnąca kanianka południowa

Większość gatunków występuje w Ameryce Północnej i Południowej, pozostałe w Europie (17 gatunków) i Azji (w tym w Chinach 11 gatunków).

Gatunki flory Polski

Po nazwie naukowej według listy krajowej, podane zostało ujęcie systematyczne według Plants of the World online (jeśli jest odmienne)

kanianka amerykańska Cuscuta gronovii Willd. ex Schult. – efemerofit
kanianka kielichowata Cuscuta cesatiana Bertol. ≡ Cuscuta australis var. cesatiana (Bertol.) Yunck. – efemerofit
kanianka koniczynowa Cuscuta trifolii Bab. & Gibson ≡ Cuscuta epithymum subsp. epithymum – antropofit zadomowiony
kanianka lnowa Cuscuta epilinum Weihe ex Boenn. – antropofit wymarły
kanianka macierzankowa Cuscuta epithymum L.
kanianka polna Cuscuta campestris Yunck. – antropofit zadomowiony
kanianka południowa Cuscuta australis R. Br. – efemerofit
kanianka pospolita, kanianka europejska Cuscuta europaea L.
kanianka wielka Cuscuta lupuliformis Krock.
kanianka wonna Cuscuta suaveolens Ser. – efemerofit

Morfologia

Cuscuta californica

Kwiatostany Cuscuta approximata

Pokrój: Pnące rośliny zielne o pędach zakorzenionych tylko krótkotrwale, owijających się wokół podpór, w tym żywicieli, do których przymocowują się za pomocą ssawek (haustoriów) i którymi pobierają od nich substancje odżywcze. Pędy kanianek są cienkie, zwykle jaskrawo zabarwione, żółto i czerwono, nagie i osiągają czasem znaczną długość (u gatunku z Kostaryki do 500 m długości).
Liście: Silnie zredukowane do małych, niezielonych łusek.
Kwiaty: Drobne, krótkoszypułkowe lub siedzące, zebrane w gęste, kulistawe pęczki, w grona, kłosy i wierzchotki. Kwiaty są promieniste, obupłciowe, 4- i 5-krotne. Działki kielicha są wolne lub zrośnięte tylko u nasady. Korona ma kształt kulisty, urnowaty, rurkowaty lub dzwonkowaty, wewnątrz z frędzlowatymi lub ząbkowanymi łuskami u nasady rurki. Pręcików jest tyle ile łatek korony – umieszczone są względem nich przemiennie. Zalążnia jest dwukomorowa, z dwoma zalążkami w każdej z komór. Słupki w liczbie jednego lub dwóch, zawsze jednak z dwoma znamionami, choć czasem złączonymi.
Owoce: Kulistawe lub jajowate, suche lub nieco mięsiste torebki zawierające od 1 do 4 nasion.

Biologia

Cuscuta palaestina

Rośliny jednoroczne, rzadziej wieloletnie. Pasożytnicze niemal bezzieleniowe. Owijają się dookoła roślin żywicielskich, z których czerpią wodę i związki organiczne za pomocą ssawek wyrastających z łodygi. Ssawki wrastają do wiązek przewodzących rośliny żywicielskiej.