Karbamazepina

Karbamazepina

Nazewnictwo Nomenklatura systematyczna (IUPAC) 5H-dibenzo[b,f]azepino-5-karboksyamid Inne nazwy i oznaczenia farm. Carbamazepinum
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C15H12N2O
Masa molowa	236,27 g/mol
Wygląd	biały lub prawie biały, krystaliczny proszek
Identyfikacja
Numer CAS	298-46-4 70972-22-4 (siarczan) 70972-23-5 (fosforan) 70972-24-6 (chlorowodorek) 70972-26-8 (octan) 70972-25-7 (winian) 85756-57-6 (dihydrat)
PubChem	2554
DrugBank	DB00564
SMILES C1=CC=C2C(=C1)C=CC3=CC=CC=C3N2C(=O)N
InChI InChI=1S/C15H12N2O/c16-15(18)17-13-7-3-1-5-11(13)9-10-12-6-2-4-8-14(12)17/h1-10H,(H2,16,18) InChIKey FFGPTBGBLSHEPO-UHFFFAOYSA-N
Właściwości Gęstość 1,296 g/cm³ (-115 °C); ciało stałe Rozpuszczalność w wodzie bardzo trudno w innych rozpuszczalnikach chlorek metylenu: łatwo aceton: trudno etanol: trudno glikol propylenowy: rozpuszczalna eter etylowy: praktycznie nierozpuszczalna Temperatura topnienia 189–193 °C Temperatura wrzenia 411 °C logP 2,45 Kwasowość (pKa) 13,94
Niebezpieczeństwa Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich Globalnie zharmonizowany system klasyfikacji i oznakowania chemikaliów Na podstawie podanej karty charakterystyki Uwaga Zwroty H H302, H317, H334 Zwroty P P261, P280, P342+P311 Europejskie oznakowanie substancji oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne Na podstawie podanej karty charakterystyki Szkodliwy (Xn) Zwroty R R22, R42/43 Zwroty S S22, S36/37/39 Temperatura zapłonu 202 °C Numer RTECS HN8225000 Dawka śmiertelna LD50 114 mg/kg (mysz, dootrzewnowo)
Podobne związki
Podobne związki	okskarbazepina
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
Klasyfikacja medyczna
ATC	N03 AF01
Stosowanie w ciąży	kategoria D
Farmakokinetyka Działanie przeciwpadaczkowe, w neuralgiach Okres półtrwania 25–65 h Wiązanie z białkami osocza i tkanek 75–90% Metabolizm wątrobowy Wydalanie 72% z moczem, 28% z kałem
Uwagi terapeutyczne Drogi podawania doustnie Objętość dystrybucji 0,8–2 l/kg

Opakowania Neurotopu retard 300 mg i 600 mg

Karbamazepina – organiczny związek chemiczny, pochodna dibenzoazepiny (iminostilbenu), stosowana jako lek psychotropowy, przeciwdrgawkowy i stabilizujący nastrój, używany głównie do leczenia padaczki i choroby afektywnej dwubiegunowej. Znajduje również zastosowanie w leczeniu neuralgii trójdzielnej, neuralgii nerwu językowo-gardłowego, oraz w leczeniu schizofrenii i innych psychoz jako lek potencjalizujący działanie leków przeciwpsychotycznych.

Mechanizm działania

Karbamazepina hamuje kanały sodowe bramkowane napięciem, powodując hamowanie uwalniania glutaminianu w ośrodkowym układzie nerwowym.

Metabolizm

Karbamazepina jest metabolizowana w wątrobie, głównie przy udziale cytochromu P450 3A4. W mniejszym stopniu w jej metabolizmie ma udział CYP2C8. Karbamazepina jest silnym induktorem CYP3A4 (czyli indukuje własny metabolizm). Głównym metabolitem jest epoksyd karbamazepiny (CBZ-E), o większej toksyczności.

Działania niepożądane

Przy wieloletnim stosowaniu karbamazepiny następuje rozmiękanie kości ze względu na przyspieszenie metabolizmu witaminy D w wątrobie.

Najczęstsze działania niepożądane karbamazepiny to sedacja, zawroty głowy, niezborność ruchowa, nudności, biegunka, zaburzenia widzenia, wysypka. Dość często występuje łagodna, przemijająca leukopenia. Rzadko występują poważne powikłania hematologiczne, takie jak anemia aplastyczna i agranulocytoza. Może przyczyniać się do zespołu nieadekwatnego wydzielania wazopresyny (SIADH) i hiponatremii.

Interakcje

Karbamazepina jest substratem i induktorem CYP3A4. Inhibitory CYP3A4 (jak erytromycyna, nefazodon, fluwoksamina, fluoksetyna, werapamil) mogą podwyższać stężenie karbamazepiny we krwi.

Karbamazepina może w drodze indukcji CYP3A4 przyspieszać metabolizm i obniżać stężenia klozapiny, arypiprazolu, kwetiapiny, paracetamolu, benzodiazepin, dikumarolu, doksycykliny, teofiliny, warfaryny, haloperidolu i innych leków przeciwdrgawkowych (fenytoiny, tiagabiny, topiramatu, lamotryginy, kwasu walproinowego). W połączeniu z litem nasila jego działanie neurotoksyczne. Może też obniżać skuteczność hormonalnych leków antykoncepcyjnych.

Stosowanie w ciąży

Lek może powodować wady wrodzone u płodu (m.in. wad cewy nerwowej) i zaliczany jest do kategorii D.

Preparaty

W Polsce sprzedawany m.in. pod następującymi nazwami handlowymi: Amizepin, Finlepsin, Neurotop, Tegretol, Timonil.

Bibliografia

• Stephen M. Stahl: Podstawy psychofarmakologii. Leki przeciwpsychotyczne i normotymiczne. Gdańsk: Via Medica, 2007. ISBN 978-83-60945-42-1.