Krążkówka żyłkowana

Krążkówka żyłkowana

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	kustrzebniaki
Rząd	kustrzebkowce
Rodzina	smardzowate
Rodzaj	krążkówka
Gatunek	krążkówka żyłkowana
Nazwa systematyczna
Disciotis venosa (Pers.) Arnould Bull. Soc. mycol. Fr. 9: 111 (1893)

Starszy owocnik

Młode owocniki

Charakterystyczne żyłkowanie widoczne po wewnętrznej stronie

Krążkówka żyłkowana (Disciotis venosa Pers. (Pers.) Arnould) – gatunek grzybów należący do rodziny smardzowatych (Morchellaceae).

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Disciotis, Morchellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Peziza venosa. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1893 r. Léon Arnould, przenosząc go do rodzaju Disciotis.

Niektóre synonimy:

Polska nazwa według A. Chmiel.

Morfologia

Owocnik

Średnicy 5–15 cm, miseczkowaty, nieregularny, u starszych okazów płasko rozpostarty. Wewnątrz barwy szarobrązowej, żółtobrązowej do ciemno czerwonobrązowej. Powierzchnia delikatnie marszczona, pofałdowana. Zewnętrznie białawy o powierzchni omszonej, w dole żyłkowany. Brzeg podwinięty.

Trzon

Jasnoszary, krótki, słabo zaznaczony

Miąższ

Kruchy, białawy, o wyraźnym zapachu chloru, smak łagodny

Cechy mikroskopowe;

Zarodniki o rozmiarach 22–25 × 12–15 µm, elipsoidalne, gładkie, bez gutuli, z jednorodną zawartością. Worki 8-zarodnikowe. Wstawki mają szerokość do 10 µm, brązową zawartość i są septowane.

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej i Europie. W Polsce gatunek rzadki. Do 2020 r. podano 6 stanowisk historycznych i 27 nowych. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych. W Polsce od 1983 r. podlega ochronie ścisłej bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej.

Rośnie od kwietnia do maja, na ziemi, w lasach liściastych, parkach, najchętniej na podłożu wapiennym, pojedynczo lub w grupach; miejscami nierzadki.

Znaczenie

Saprotrof. Grzyb jadalny. Jest to smaczny grzyb, którego ostry zapach znika podczas przyrządzania.

Gatunki podobne

• krążkownica wrębiasta Discina ancilis, która rośnie w lasach iglastych na próchniejącym drewnie, jest mniejsza i nie posiada chlorowego zapachu. Jej zarodniki są drobno brodawkowane,
• piestrzenica tarczowata Gyromitra parma, która również występuje na drewnie drzew liściastych (głównie buka i jesionu),
• wiele gatunków z rodzaju Peziza (kustrzebka), które jednak nie mają charakterystycznej dla krążkówki żyłkowanej sieci żyłek i ich miąższ nie ma zapachu chloru. Ponadto zazwyczaj tworzą owocniki później.