| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Rynek | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
1265 |
||||
| Burmistrz |
Adam Serwatka |
||||
| Powierzchnia |
9,61 km² |
||||
| Wysokość |
106 m n.p.m. |
||||
| Populacja (30.06.2016) • liczba ludności • gęstość |
|
||||
| Strefa numeracyjna |
61 |
||||
| Kod pocztowy |
62-270 |
||||
| Tablice rejestracyjne |
PGN |
||||
|
Położenie na mapie gminy Kłecko
| |||||
|
Położenie na mapie Polski
| |||||
|
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
| |||||
|
Położenie na mapie powiatu gnieźnieńskiego
| |||||
 52°37′54″N 17°25′50″E/52,631667 17,430556
| |||||
| TERC (TERYT) |
3003054 |
||||
| SIMC |
0970840 |
||||
|
Urząd miejski ul. Dworcowa 1462-270 Kłecko | |||||
| Strona internetowa | |||||
Kłecko (niem. Kletzko) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie gnieźnieńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kłecko.
Kłecko uzyskało lokację miejską w 1265 roku. Miasto królewskie należące do starostwa kłeckiego, pod koniec XVI wieku leżało w powiecie gnieźnieńskim województwa kaliskiego. W latach 1954–1972 miasto było siedzibą władz gromady Kłecko, ale nie należało do niej. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego.
Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 2648 mieszkańców.
Kłecko leży na Pojezierzu Gnieźnieńskim, między Jeziorem Kłeckim a Gorzuchowskim, połączonymi Małą Wełną. Ośrodek obsługi regionu rolniczego. Główny zabytek to gotycki kościół z 1. połowy XIV wieku, przebudowany w 1930. Przy ulicy Gnieźnieńskiej znajduje się pomnik przyrody dąb „Zawisza”. W Kłecku znajduje się również wysokiej klasy późnorenesansowy ołtarz główny wykonany przez Mateusza Kossiora, którego do miasta sprowadził Marcin z Kłecka, humanista wykształcony w Padwie.
Historia
W czasach średniowiecznych położone było na bardzo ważnym szlaku handlowym, prowadzącym do Kołobrzegu. W Kłecku odnaleziono ślady osadnictwa ze schyłku paleolitu, tj. 9600–800 lat p.n.e. W IX wieku na podmokłych terenach pomiędzy jeziorem Gorzuchowskim i Kłeckim powstał gród obronny z podgrodziem.
Dogodna lokalizacja skłoniła w XIII w. władców wielkopolskich do lokacji w tym miejscu ośrodka miejskiego. Dokładna data tego wydarzenia budzi jednak wątpliwości – zachowany dokument lokacyjny Kłecka wystawiony przez Bolesława Pobożnego wskazuje rok 1255, jednak zawarta w nim lista świadków sugeruje datę o 10 lat późniejszą. Autentyczność dokumentu jest kwestionowana przez historyków i wielu z nich jako najbardziej prawdopodobną datę lokacji miasta przyjmuje jednak rok 1265. Przywilej potwierdzili królowie Kazimierz Jagiellończyk w 1450, Zygmunt I Stary w 1527, Jan Kazimierz 1668 r. i Michał Korybut Wiśniowiecki w 1672. Pierwszym wójtem miasta został Henryk Strophisus. W Polsce przedrozbiorowej Kłecko było starostwem niegrodowym.
W 1331 r. miasto królewskie zostało zniszczone przez najazd Krzyżaków. Splądrowano i spalono stojący na terenie starego grodziska murowany zamek i wymordowano większość mieszkańców grodu. Rycerze, którzy polegli w Kłecku w walce z Krzyżakami, wg mieszczanina kłeckiego Mikołaja ze Skopka, pochowani zostali w katedrze gnieźnieńskiej i w kościele franciszkańskim. W XIV wieku zniszczeń Kłecka dokonała wojna Grzymalitów z Nałęczami. W połowie XV wieku powstała tu pierwsza szkoła. W czasie wojny trzynastoletniej Kłecko wystawiło w 1458 roku 10 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku. Przed 1503 wybudowano szpital dla ubogich mieszczan, a później w 1517 kościół pw. św. Ducha (narożnik obecnej ul. Gnieźnieńskiej i ul. Karniszewskiej, rozebrany w 1943). Zabytki z tego kościoła, dzięki staraniom ks. proboszcza Joachima Behnke, w latach 70. XX w. zostały umieszczone w bocznej kaplicy kościoła pw. św. Jadwigi. Przed 1512 wybudowano jeszcze dwa kościoły, w tym św. Jadwigi (niegdyś św. Jerzego i Jadwigi). W 1616 r. na terenie byłego grodziska powstał trzeci, drewniany kościół św. Barbary (dziś boisko LKS „Lechita”), zniesiony w 1788. Później mieścił się tutaj cmentarz użytkowany do 1852. Po pożarze miasta w 1501 roku wybudowano w 1510 murowany ratusz. W połowie XVII wieku odbywały się w mieście cztery jarmarki. W 1656, w czasie powstania mieszczan pod przywództwem piwowara Tataka przeciw Szwedom, miasto zostało zniszczone.
W 1811 nastąpiła regulacja zabudowy i ulic, w XIX wieku miasto było ośrodkiem walki Polaków z germanizacją. Po roku 1866 powstała biblioteka im. św. Wincentego z Paulo i polski teatr amatorski. W 1868 założone zostało towarzystwo pożyczkowe dla Polaków (dziś Bank Spółdzielczy). W 1914 r. wybudowano kolej, łączącą miasto z Gnieznem (linia kolejowa nr 377 – obecnie nieczynna). Polscy mieszkańcy Kłecka brali udział w powstaniu wielkopolskim 1918–1919 pod powództwem Edmunda Rogalskiego.
Po agresji III Rzeszy na Polskę w 1939, w czasie kampanii wrześniowej, mieszkańcy brali udział w dwudniowej obronie miasta (po wycofaniu się oddziałów WP). W odwecie Niemcy (Wehrmacht i SS) rozstrzelali w dniach 8-9 września 1939 ok. 300-320 osób. Egzekucje przeprowadzano w kilku miejscach, największą grupę (ok. 112 osób) rozstrzelano z broni maszynowej nad rzeką Małą Wełną. Na miejscu straceń wzniesiono pomnik z polnych głazów, a na miejscowym cmentarzu pomnik. Za wielkie poświęcenie (również w 1939) miasto otrzymało w 1960 Order Krzyża Grunwaldu II klasy. W 1986 Kłecko przyjęto w poczet członków Polskiego Komitetu Miast Męczeńskich – Miast Pokoju.
W czasie okupacji niemieckiej miasto przemianowane zostało na Klötzen.
W roku 2005 Kłecko obchodziło 750-lecie nadania praw miejskich. Jedną z atrakcji turystycznych miasta jest Szlak Kłeckich Świątyń.
Kłecka szkoła farna
Przy kłeckiej farze znajdowała się od co najmniej XIII wieku szkoła, do której uczęszczali mieszczanie kłeccy, wśród nich zapewne uczący się podstaw łaciny:
- Strzeszek syn Wawrzyńca
- Wojciech Jan z Kłecka
- Stanisław Jakub z Kłecka
- Stanisław syn Wita z Kłecka (Stanislaus olim Viti de Cleczsko) w 1430 r. był studentem Uniwersytetu Krakowskiego, pracował jako notariusz publiczny diecezji gnieźnieńskiej, następnie w Poznaniu 1438 r., prowadził księgi konsystorza poznańskiego w latach 1443–1444, 1455, 1462-1464, pisarz kapituły poznańskiej od 1460 r., podpisywał się Stanisaus Viti.
- Jan Marcin z Kłecka (Johannes Martini de Cleczsko) w 1431 r. był notariuszem publicznym diecezji gnieźnieńskiej (imperiali), podpisywał się Johannes.
- Marcin Bogusław z Kłecka (Martinus Boguslai de Cleczsko) w 1446 r. był notariuszem publicznym, był również altarzystą w katedrze gnieźnieńskiej 1446, 1447, podpisywał się M.B.C.
- Antoni Jan Mathie z Kłecka (Antho[nus] Johannes Mathie de Kleczko) w 1452 r. był notariuszem publicznym diecezji gnieźnieńskiej, podpisywał się ic. xc|maria|anthosch.
- Jan z Kłecka (Johannes de Cleczsko) w 1487 r. był notariuszem publicznym diecezji gnieźnieńskiej (apostolica i imperiali), podpisywał się ih(es)us maria.
- Maciej Marcin z Kłecka (Mathias Martini de Cleczsko) w 1495 r. był notariuszem publicznym diecezji gnieźnieńskiej, w dokumentach widnieje Math|Martini des Cleczko.
Wizytacja Jana Łaskiego w 1521 r. wspomina już tylko o placu szkolnym (zapewne budynek spłonął w wielkim pożarze miasta na początku XVI wieku) i o dawnym rektorze, Piotrze Jano. W późniejszym czasie szkolnictwo kłeckie rozwijał gruntownie wykształcony w Padwie humanista, Marcin z Kłecka. W 1622 r. szkoła nadal w pełni funkcjonowała, posiała osobny budynek i jej opiekunowie prowadzili summariusz dokumentów. Szkoła kłecka funkcjonowała aż do 1728 i znajdowała się na południe od kościoła.
Zabytki
-
Kościół Świętego Jerzego i Świętej Jadwigi w Kłecku z około 1510 r., przebudowany w 1781 r.
- renesansowy ołtarz w formie tryptyku z 1596 r.
- Rynek z domami kalenicowymi z XIX wieku
- Grodzisko piastowskie z X wieku (Grodzisko Barbara), na północ od miasta, po prawej stronie drogi
- Dom, ul. Domańskiego 14, z ok. 1840
- Dom, ul. Ogrodowa 2, z ok. 1840
Demografia
- Piramida wieku mieszkańców Kłecka w 2014 roku.
Współpraca międzynarodowa
Miasta partnerskie:
Atrakcje turystyczne
Jedną z atrakcji turystycznych miasta jest Szlak Kłeckich Świątyń.
Zobacz też
- Herb Kłecka
- Bitwa pod Kłeckiem (1313)
- Zniszczenie Kłecka (1383)
- Bitwa pod Kłeckiem (1656)
- Stanisław Grabski (1633–1693)
- Cmentarz żydowski w Kłecku
- Kłecko Wielkopolskie – stacja kolejowa
- Kościół Świętego Jerzego i Świętej Jadwigi w Kłecku
- Parafia św. Jerzego i św. Jadwigi w Kłecku
- Starostowie kłeccy
Linki zewnętrzne
- Józef Dydyński, Wiadomości historyczne o mieście Kłecku, Gniezno 1858
- Klecko, Kłecko, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 123.
