Leukocyty

Leukocyty

white blood cells

leukocytes

Przykład leukocytu – neutrofil otoczony przez erytrocyty. Preparat barwiony. Obraz spod mikroskopu.

Leukocyty, krwinki białe – elementy morfotyczne krwi. Są niemal bezbarwne i mniej liczne od erytrocytów, posiadają zdolność ruchu. Żyją od kilku dni (granulocyty) nawet do 20 lat (limfocyty B pamięci immunologicznej). Ich zadaniem jest ochrona organizmu przed patogenami, takimi jak wirusy i bakterie. Wszystkie leukocyty wykazują ekspresję cząsteczki CD45.

Podstawowe cechy leukocytów

• ich liczba waha się od 4×10⁹ do 10×10⁹ w litrze krwi (podając inaczej: 4–10 tys./mm³ lub 4–10 G/L)
• są większe od krwinek czerwonych
• w ich komórkach występuje jądro (mają swój własny metabolizm i możliwość podziału)
• u dużej części krwinek białych (granulocyty) w cytoplazmie występuje charakterystyczna ziarnistość (są to np. lizosomy, które zawierają enzymy)

Leukocyty są podstawowym elementem układu odpornościowego. Ich funkcja odpornościowa jest realizowana przez:

• fagocytozę (pochłanianie, trawienie komórek drobnoustrojów oraz martwych krwinek czerwonych przez część krwinek białych)
• odporność swoistą (produkcja przeciwciał oraz reakcja limfocytów T)
• degranulację i produkcję rodników

Leukocyty dzielą się na:

• agranulocyty – w skład których wchodzą:
  • limfocyty
  • monocyty
• granulocyty – w skład których wchodzą:
  • neutrofile
  • eozynofile
  • bazofile

Typ	Zdjęcia	Schemat	Udział % we wszystkich leukocytach	Opis
Neutrofil			54–62%	Neutrofile (granulocyty obojętnochłonne) zapewniają ochronę przed drobnoustrojami na drodze fagocytozy, są wytwarzane intensywnie podczas stanów zapalnych. Posiadają jądra podzielone na segmenty (2-5). Poruszają się ruchem pełzakowatym. Są odpowiedzialne za wytwarzanie ropy. Żyją 2–4 dni, umierają od zatrucia bakteriami.
Eozynofil			1–6%	Eozynofile (granulocyty kwasochłonne) są odpowiedzialne za niszczenie obcych białek np. alergenów. Są intensywnie wytwarzane podczas zarażenia pasożytem. Poruszają się ruchem pełzakowatym i fagocytują. Są odpowiedzialne za niszczenie larw i jaj pasożytów. Mają jądro okularowe. Eozynofile regulują procesy alergiczne – powodują, że alergia jest łagodniejsza.
Bazofil			<1%	Bazofile (granulocyty zasadochłonne) posiadają zdolności do fagocytozy (mniejszą niż neutrofile). Nie poruszają się ruchem pełzakowatym. Produkują interleukinę 4, która pobudza limfocyty B oraz heparynę i serotoninę.
Limfocyt			25–33%	Limfocyty należą do agranulocytów. Mają kuliste jądra i okrągły kształt. Dzielą się na: Limfocyty B – dojrzewają w węzłach chłonnych lub grudkach limfatycznych Limfocyty T: Limfocyty Th – powodują odpowiedź immunologiczną organizmu Limfocyty Tc – są odpowiedzialne za niszczenie komórek zainfekowanych wirusami Limfocyty Treg – powodują zmniejszenie reakcji odpornościowej organizmu. Ich niedobór wzmaga alergię.
Monocyt			2–10%	Monocyty są największymi z leukocytów. Posiadają duże jądro oraz wytwarzają interferon. Monocyty mają dużą zdolność do fagocytozy. Gdy dojrzeją przekształcają się w makrofagi.
Makrofag			–	Są to dojrzałe monocyty, które przedostały się poza światło naczynia.

Różnice w budowie i funkcjach pomiędzy agranulocytami a granulocytami

Granulocyty posiadają między innymi swoiste ziarnistości w cytoplazmie oraz płatowate jądro. Dzielą się na trzy podgrupy:

• neutrofile (granulocyty obojętnochłonne) – do 63,3% wszystkich krwinek białych
• bazofile (granulocyty zasadochłonne) ok. 0,5% wszystkich krwinek białych
• eozynofile (granulocyty kwasochłonne) do 3% wszystkich krwinek białych

Agranulocyty cechuje natomiast brak ziarnistości w cytoplazmie, pojedyncze, zwykle kuliste albo nerkowate jądro oraz lekko zasadochłonna cytoplazma. W tej grupie krwinek wyróżnia się:

• limfocyty 23-30% wszystkich krwinek białych
• monocyty do 6% wszystkich krwinek białych

Krwinki białe różnią się wyglądem i pełnioną funkcją. Granulocyty biorą udział w reakcjach alergicznych i wspomagają limfocyty w niszczeniu ciał obcych. Jest ich najwięcej, stanowią ok. 70% wszystkich leukocytów. Monocyty niszczą bakterie przez fagocytozę. Gdy monocyty są umiejscowione w tkankach, nazywane są makrofagami. Nadawane są im specyficzne nazwy ze względu na umiejscowienie, np. w węzłach chłonnych tworzą, tzw. komórki wyściełające zatoki. Stanowią najmniejszą grupę leukocytów. Limfocyty występują w dwóch postaciach, jako limfocyty B (funkcjonują w ramach odpowiedzi humoralnej) i limfocyty T (funkcjonują w ramach odpowiedzi komórkowej) i mają za zadanie wytwarzać przeciwciała (immunoglobuliny), które są obronną reakcją organizmu na obecność obcych antygenów, przy czym komórki B w reakcjach immunologicznych potrzebują pomocy specyficznych limfocytów (komórek) T – Th (od T helper), tzw. limfocytów pomocniczych. Istnieją także inne limfocyty, których działanie polega na regulacji pracy komórek B. Komórki NK (natural killers – naturalni zabójcy) to specyficzne limfocyty, których nazwa pochodzi od pełnionej funkcji, tj. niszczenia komórek nowotworowych i ciał wirusów. Ich działanie polega na niszczeniu błony komórkowej i uwalnianiu jej treści, która później jest fagocytowana. Krwinki białe produkowane są w szpiku kostnym, węzłach chłonnych, grasicy i śledzionie.

Normy

Liczba leukocytów we krwi krążącej (do badania pobiera się krew żylną) jest zmienna w szerokich granicach i zależy od bardzo wielu czynników zarówno fizjologicznych jak i chorobowych. Normy liczby leukocytów we krwi dorosłego człowieka: 4000-10000 leukocytów/mm³.

Zmniejszona liczba leukocytów we krwi określana jest terminem leukopenia, natomiast zwiększona hiperleukocytoza lub potocznie leukocytoza.