Lipoproteina o wysokiej gęstości, lipoproteina o dużej gęstości, HDL (od ang. high-density lipoprotein) – frakcja lipoproteiny osocza krwi o wysokiej gęstości. Można ją wydzielić w wyniku ultrawirowania surowicy; znajduje się we frakcji α elektroforezy.
Znaczenie biologiczne
HDL, obok LDL, jest główną lipoproteiną transportującą cholesterol we krwi. Jego główną funkcją jest transportowanie cholesterolu z tkanek obwodowych do wątroby.
W klinicznych oraz epidemiologicznych badaniach naukowych wykazano odwrotnie proporcjonalną korelację między osoczowym stężeniem HDL a zapadalnością na schorzenia układu krążenia. Wpływ ten zależny jest od działania lipoproteiny HDL (w tym jej składowej apo-AI) na wsteczny transport cholesterolu (RCT, od ang. reverse cholesterol transport) oraz innych lipidów z tkanek do wątroby, gdzie są metabolizowane.
Wiadomości ogólne
HDL ma największą gęstość spośród lipoprotein surowicy człowieka, ponieważ ma największą zawartość apolipoprotein – 50%. W skład HDL wchodzą apo A-I, apo A-II, apo C-III, apo C-I, apo D oraz inne białka.
HDL powstaje w osoczu z lipoproteiny bogatej w trójglicerydy (o pośredniej gęstości) lub z prekursorów syntetyzowanych przez wątrobę lub jelito.
Subfrakcje
- HDL 2: 1,063-1,125, średnica ok. 9,5 nm
- HDL 3: 1,125-1,210, średnica ok. 6,5 nm
Wpływ na pamięć
Wykazano, że niski poziom HDL wiąże się z osłabieniem pamięci w średnim wieku.
Podnoszenie poziomu HDL
Poziom HDL można podnieść poprzez:
- wykonywanie ćwiczeń aerobowych
- redukcję masy ciała
- zwiększenie spożycia cis-nienasyconych kwasów tłuszczowych i zmniejszenie spożycia tłuszczów trans.
Diagnostyka laboratoryjna
Badanie surowicy krwi podaje zazwyczaj poziom HDL-C, czyli ilość cholesterolu w cząstkach HDL (prawidłowa wartość >50 mg/dl). Jest on często zestawiany z poziomem LDL-C, czyli ilością cholesterolu w cząstkach LDL (tak zwanego złego cholesterolu).
Zobacz też
- lipoproteina o niskiej gęstości, lipoproteina o bardzo niskiej gęstości
- chylomikrony
- choroba tangierska (genetycznie uwarunkowany niedobór HDL)
Bibliografia
- Edward Bańkowski: Biochemia. Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban&Partner, 2005. ISBN 83-89581-10-8.
- Zaburzenia lipidowe. Poznań: Termedia Wydawnictwa Medyczne, 2010, s. 9-16. ISBN 978-83-62138-27-2.
