Mowa matczyna (ang. motherese, baby talk, caregiver register, child-directed speech) – specjalna forma mowy, uproszczony rejestr językowy preferowany przez użytkowników danego języka przy nawiązywaniu komunikacji z małymi dziećmi lub niemowlętami. Od zwykłej mowy odróżnia się specyficznym zasobem słownym, a także odmiennościami na płaszczyźnie fonologicznej, morfologicznej i składniowej. Pewna forma mowa matczynej jest spotykana w większości społeczności językowych na świecie. Mowa matczyna bywa też określana jako „mowa nianiek”.
Użytkownicy takiego rejestru uznają przeważnie, że operowanie nim ułatwia dziecku przyswajanie języka. Wskazuje na to mnogość elementów parajęzykowych i uproszczeń strukturalnych, które przyciągają uwagę dziecka i umożliwiają łatwiejszą komunikację. Z drugiej strony szereg właściwości mowy matczynej wykazuje wyższy stopień złożoności strukturalnej niż środki języka powszechnego (np. zdrobnienia). Stosowanie typowych elementów mowy matczynej może powodować problemy komunikacyjne w interakcji z dziećmi dotkniętymi autyzmem.
Zauważa się, że mowa matczyna pełni nie tylko funkcję porozumiewawczą, ale również afektywną, dydaktyczną i socjalizacyjną.
Pojęcie zostało wprowadzone przez Anne Fernald.
Bibliografia
- Pavel Kubaník: BABY TALK. W: Petr Karlík, Marek Nekula, Jana Pleskalová: Nový encyklopedický slovník češtiny. 2017. (cz.).
