| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
C14H10F3NO5 |
||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Masa molowa |
329,23 g/mol |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Wygląd |
bladożółty, krystaliczny proszek |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||||||||||||
| DrugBank | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Klasyfikacja medyczna | |||||||||||||||||||||||||||||||
| ATC | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Nityzynon (łac. nitisinonum) – inhibitor dioksygenazy 4-hydroksyfenylopirogronianu, stosowany w leczeniu tyrozynemii typu 1. Pierwotnie nityzynon był stosowany jako herbicyd.
Mechanizm działania
Tyrozynemia typu 1 jest chorobą dziedziczną, polegającą na braku hydrolazy fumaryloacetooctanu, który jest enzymem końcowym szlaku katabolicznego tyrozyny. Nityzynon, to konkurencyjny inhibitor dioksygenazy 4-hydroksyfenylopirogronianu. Enzym ten poprzedza hydrolazę fumaryloacetooctanu w szlaku katabolicznym tyrozyny, przez co dochodzi do zahamowania kumulacji toksycznych produktów przemiany tego aminokwasu, przede wszystkim maleiloacetooctanu i fumaryloacetooctanu. U chorych na tyrozynemię typu 1 zostają one bowiem przekształcone w bursztynyloaceton i bursztynyloacetooctan. Bursztynyloaceton wykazuje działanie toksyczne poprzez hamowanie szlaku syntezy porfiryny, co prowadzi do kumulacji kwasu kwasu 5-aminolewulinowego.
Nityzynon normalizuje syntezę porfiryny i stężenie kwasu 5-aminolewulinowego we krwi, zmniejsza wydalanie z moczem bursztynyloacetonu, zwiększa stężenie tyrozyny w osoczu oraz zwiększa wydalanie z moczem kwasów fenolowych. Dane kliniczne wskazują, że nityzynon u 90% pacjentów powodował spadek stężenia bursztynyloacetonu w moczu do poziomu niewykrywalnego już po kilku dniach.
Stosowanie leku wraz z przestrzeganiem diety ubogiej w fenyloalaninę i tyrozynę zwiększa szanse przeżycia chorych z tyrozynemią typu 1. Ponadto leczenie nityzynonem zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia raka wątrobowokomórkowego od 2,3- do 3,7-krotnie.
Farmakokinetyka
Nie ma wielu badań odnośnie do farmakokinetyki nityzynonu. Okres półtrwania w osoczu wynosi 54 godziny u zdrowych ochotników, zaś u chorych na tyrozynemię typu 1 – 52,1 godziny. Wydaje się, że metabolizm leku przebiega w wątrobie przy udziale CYP3A4.
Wskazania
Potwierdzona diagnozą tyrozynemia typu 1.
Przeciwwskazania
- nadwrażliwość na nityzynon lub jakikolwiek inny składnik preparatu,
- ciąża i karmienie piersią.
Ostrzeżenia specjalne
- Leczenie nityzynonem powinien prowadzić lekarz doświadczony w leczeniu tego typu chorób.
- Podawanie leku powinno rozpocząć się jak najwcześniej w celu zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia powikłań oraz zwiększenia szans przeżycia.
- Dawkowanie ustalane jest indywidualnie, w zależności od wyników badań i masy ciała. Dawka zalecana to 1 mg/kg mc./dobę, podzielona na dwie dawki. Jeżeli w ciągu miesiąca bursztynyloaceton będzie nadal wykrywalny w moczu, dawkę można zwiększyć do 1,5 mg/kg mc./dobę. Jest to dawka maksymalna. Późniejszych modyfikacji dawkowania należy dokonywać tylko w przypadku wzrostu masy ciała.
- Zaburzenia widzenia są jednym ze skutków tyrozynemii typu 1. Gdy wystąpią one podczas leczenia nityzynonem, należy oznaczyć stężenie tyrozyny we krwi. Jeżeli przekracza ono 500 mikromoli/l, konieczne jest wprowadzenie bardziej restrykcyjnej diety.
- Należy uważnie kontrolować czynność wątroby (testy wątrobowe, obrazowanie), a także oznaczać stężenie alfa-fetoproteiny we krwi, bowiem wzrost jej poziomu może być oznaką nieprawidłowego leczenia. W takich przypadkach chorzy powinni być diagnozowani w kierunku złośliwych nowotworów wątroby.
- Podczas leczenia nityzynonem zaobserwowano kilka przypadków trombocytopenii i leukopenii.
- Podawanie nityzynonu powoduje wzrost stężenia tyrozyny we krwi. Może to prowadzić do nieodwracalnego zmętnienia rogówki i zmian hiperkeratotycznych. Dlatego ważne jest bezwzględne przestrzeganie diety ubogiej w tyrozynę i fenyloalaninę.
Interakcje
Nie prowadzono żadnych badań dotyczących interakcji z innymi lekami, podawanymi razem z nityzynonem. Jako że lek metabolizowany jest przez CYP3A4, łączne stosowanie nityzynonu i leków będących inhibitorami/induktorami tego izoenzymu może powodować konieczność modyfikacji dawki nityzynonu.
Działania niepożądane
Najczęstszymi objawami niepożądanymi są:
- zmiany w morfologii krwi (trombocytopenia, leukopenia, granulocytopenia),
- zapalenie spojówki, zmętnienie rogówki, zapalenie rogówki, bóle oka, światłowstręt.
Rzadziej wystąpić może leukocytoza, zapalenie powiek, złuszczające zapalenie skóry, wysypka, świąd.
Inne zastosowania
Trwają badania nad zastosowaniem nityzynonu w leczeniu alkaptonurii.
Preparaty
- Orfadin – Swedish Orphan International AB – kapsułki twarde 2/5/10 mg.
Bibliografia
- Sprawozdanie producenta preparatu (EPAR). [dostęp 2009-04-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (22 listopada 2006)]. (pol.).
- Informacja o leku w RxList. [dostęp 2009-04-18]. (ang.).
