Orlik (roślina)

Orlik

Morfologia (orlik alpejski)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	jaskropodobne
Rząd	jaskrowce
Rodzina	jaskrowate
Rodzaj	orlik
Nazwa systematyczna
Aquilegia L. Sp. Pl. 533. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny
Aquilegia vulgaris L.)
Synonimy
Aquilina Bubani

Kwiat orlika mieszańcowego

Aquilegia chrysantha

Orlik (Aquilegia L.) – rodzaj roślin zielnych z rodziny jaskrowatych. Obejmuje ok. 130 gatunków. Występują one w strefie klimatu umiarkowanego na półkuli północnej, przeważnie na obszarach górskich. Sześć z nich występuje w Alpach. Gatunkiem typowym jest orlik pospolity (Aquilegia vulgaris L.) – zarazem jedyny rodzimy przedstawiciel tego rodzaju we florze polskiej.

Wiele gatunków oraz ich mieszańców i odmian uprawnych jest uprawianych jako ogrodowe rośliny ozdobne.

Morfologia

Pokrój

Byliny o licznych, wzniesionych łodygach wyrastających z cienkiego, ale drewniejącego kłącza. W górze owłosiona gruczołowatymi włoskami.

Liście

Odziomkowe na długich ogonkach, pojedynczo lub potrójnie trójlistkowe, poszczególne listki wcinane, zwykle głęboko. Liście łodygowe podobne, zwykle mniejsze.

Kwiaty

Rzadko pojedyncze, zwykle skupione po kilka w baldachokształtny, szczytowy kwiatostan. Przysadka liściokształtna. Kwiaty grzbieciste, obupłciowe, duże i zwisające. Działki kielicha w liczbie 5, płasko rozpostarte, białe do niebieskich, czasem żółte lub czerwone o długości od 7 do 51 mm. Szybko odpadają. Płatki korony, także w liczbie 5 i barwne, wzniesione lub wznoszące się, zwykle mniejsze od działek okółka zewnętrznego, posiadają rurkowatą ostrogę skierowaną do tyłu i wystającą spomiędzy działek. Pręciki liczne z cienkimi, jednożyłkowymi nitkami. Między pręcikami i słupkowiem znajduje się około 7 błoniastych, łuskowatych prątniczków. Słupek zwykle pięciokrotny, słabo owłosiony, w połowie tak długi jak zalążnia z licznymi komorami.

Owoce

Mieszki wąskocylindryczne, wyraźnie żyłkowane i zakończone trwałym słupkiem (długimi dzióbkami). Nasiona liczne, czarne, wąsko owalne, gładkie.

Systematyka

Pozycja według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj z podrodziny Thalictroideae Raf., rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae) z rzędu jaskrowców (Ranunculales), należących do kladu dwuliściennych właściwych (eudicots). W obrębie podrodziny tworzy klad wspólnie z rodzajami Semiaquilegia i Urophysa.

Pozycja w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada: okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Ranunculopsida Brongn., podklasa jaskrowe (Ranunculidae Takht. ex Reveal), nadrząd Ranunculanae Takht. ex Reveal), rząd jaskrowce (Ranunculales Dumort.), podrząd Ranunculineae Bessey in C.K. Adams, rodzina jaskrowate (Ranunculaceae Juss.), plemię Aquilegieae, rodzaj orlik (Aquilegia L.).

Wykaz gatunków

Aquilegia bertolonii

orlik wspaniały (Aquilegia formosa)

Aquilegia oxysepala

orlik pospolity (Aquilegia vulgaris)