Pływaczowate (rośliny)

Pływaczowate

Tłustosz alpejski
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	pływaczowate
Nazwa systematyczna
Lentibulariaceae Rich. in Poit. & Turpin Fl. Paris 1: ed. fol. 23, ed. qu. 26. 1808
Synonimy
Pinguiculaceae Dumortier Utriculariaceae Hoffmannsegg & Link

Mokradło z kwitnącym pływaczem zwyczajnym

Pływaczowate (Lentibulariaceae) – rodzina roślin należąca do rzędu jasnotowców (Lamiales). Należą tu 3 rodzaje z 320 gatunkami spotykanymi na całym niemal świecie z wyjątkiem obszarów pustynnych i bliskich biegunom. Są to rośliny mięsożerne o zróżnicowanej morfologii, przy czym formą wyjściową, spotykaną u dwóch rodzajów są rośliny rozetkowe. Korzeń pierwotny zanika bardzo szybko, a korzenie boczne pozbawione są czapeczki korzeniowej. Liście skrętoległe, często zmodyfikowane. Do polskiej flory należy pięć gatunków z rodzaju pływacz (Utricularia) oraz dwa z rodzaju tłustosz (Pinguicula).

Morfologia

Kwiatostan Utricularia reticulata

Pinguicula esseriana

Pokrój

Mięsożerne rośliny zielne jednoroczne i byliny. Korzenie u dorosłych roślin, czasem nieco bulwiaste, obecne są tylko u rodzaju tłustosz. Łodyga wykształcona bywa w postaci korzeniopodobnego ryzoidu (pływacz), czasem jako rozłogi, bywa bardzo skrócona lub jej brak. Pęcherzykowe pułapki pływaczy i V-kształtne genlisei rozwijają się na ryzoidach, rozłogach lub liściach.

Liście

Skrętoległe, często skupione w formie rozety przyziemnej, pojedyncze lub w różny sposób podzielone, czasem bez blaszki. Na liściach znajdować się mogą pułapki u pływaczy i genlisei. U tłustoszy powierzchnia liści pokryta jest gruczołami wydzielającymi lepki śluz działając w efekcie jak lep na muchy.

Kwiaty

Czasem zebrane w groniaste i kłosokształtne kwiatostany, ale często też pojedyncze, na wzniesionej szypułce. Kwiaty są obupłciowe i grzbieciste. Kielich jest dwuwargowy, zrośnięte działki tworzą 2, 4 lub 5 ząbków. Pięć zrośniętych płatków tworzy koronę dwuwargową lub zakończoną pięcioma łatkami. Dolna warga może być całobrzega, dwu- trój-, rzadko sześciołatkowa. Górna warga może być całobrzega, dwu- lub trójłatkowa. Pręciki są dwa, o krótkich, prostych lub wygiętych nitkach przyrośniętych do rurki korony. Zalążnia górna, powstaje z dwóch owocolistków tworzących pojedynczą komorę. Pojedyncza szyjka słupka zakończona jest zwykle rozwidlonym znamieniem.

Owoce

Najczęściej torebki wsparte trwałym kielichem, rzadko jednonasienny orzeszek.

Systematyka

Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jedna z rodzin jasnotowców (w grupie o niejasnych powiązaniach filogenetycznych przedstawianej w politomii, obejmującej m.in. połapkowate i pływaczowate) reprezentujących grupę astrowych w obrębie dwuliściennych właściwych:

Podział rodziny na rodzaje

• Utricularia L. – pływacz
• Pinguicula L. – tłustosz
• Genlisea A.St.-Hil. – genlisea

Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Lamianae Takht., rząd jasnotowce (Lamiales Bromhead), rodzina pływaczowate (Lentibulariaceae Rich. in Poit. & Turpin).