 Paprotnik kolczysty | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Klasa |
paprocie |
| Nazwa systematyczna | |
|
Polypodiopsida Cronquist, Takht. & W.Zimm. Taxon 15: 133. 1966 | |
Paprocie, paprociowe (Polypodiopsida Cronquist, Takht. & W.Zimm.) – klasa paprotników. Znanych jest ponad 10,5 tysiąca do ok. 11 tysięcy gatunków paproci. Reprezentują one 11 rzędów z czterech podklas: skrzypowych, nasięźrzałowych, strzelichowych i paprotkowych, przy czym ogromna większość gatunków (ponad 10,3 tys.) należy do ostatniej. Paprocie stanowią ok. 2% gatunków współczesnych roślin naczyniowych. Najbardziej zróżnicowane są w strefie międzyzwrotnikowej na siedliskach podmokłych oraz na średnich wysokościach na obszarach górskich.
Morfologia
Gametofit
Haploidalne stadium rozwoju rozwijające się z zarodnika i wytwarzające gamety (stąd nazwa), zwane też w tym wypadku przedroślem. Podobnie jak u widłaków i inaczej niż u innych roślin, gametofit jest u paproci pokoleniem wolno żyjącym – albo rozwijającym się na powierzchni i fotosyntezującym, albo (rzadziej) podziemnym i rozwijającym się dzięki grzybom jako myko-heterotrof. Do rozwoju z reguły wymaga siedlisk wilgotnych – ze względu na prostą budowę i brak korzeni łatwo wysycha. Woda jest też konieczna do zapłodnienia – zaopatrzone w wić plemniki powstające w plemniach poruszając się w środowisku wodnym dotrzeć mogą do rodni i dokonać zapłodnienia. W jego rezultacie rozwija się pokolenie diploidalne – sporofit, co też kończy życie gametofitu. U niektórych przedstawicieli gametofit jest długotrwały, zwłaszcza jeśli warunki nie sprzyjają zapłodnieniu (np. u rozpłochowatych i orliczkowatych).
Sporofit
Pokolenie dominujące, będące rośliną naczyniową, ze zróżnicowanymi organami i tkankami, wytwarzające zarodniki. Są to zazwyczaj rośliny zielne, wyjątkowo drzewiaste. Paprocie nie mają możliwości tworzenia tkanki wtórnej, a tym samym przyrostu na grubość. Zarodniki powstają w zarodniach, które u starszych grup, zwanych paprociami grubozarodniowymi, powstają z grup komórek, a u paproci cienkozarodniowych z pojedynczej komórki. Zarodnie powstają na spodniej stronie liścia (sporofila), często odmiennie wykształconego niż liście płonne. U różnych grup zarodnie tworzą skupienia w formie kupek (sori) lub synangiów (synangium). Paprocie wytwarzają na ogół jednakowe zarodniki (paprocie jednakozarodnikowe) lub zróżnicowane na mikrospory i makrospory (paprocie różnozarodnikowe).
Systematyka
- Pozycja i relacje filogenetyczne paproci według systemu PPG I (2016)
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Podział systematyczny paproci według systemu PPG I (2016)
Klasa Polypodiopsida Cronquist, Takht. & W.Zimm. – paprocie
- podklasa Equisetidae Warm. – skrzypowe
- rząd Equisetales DC. ex Bercht. & J. Presl – skrzypowce
- podklasa Ophioglossidae Klinge – nasięźrzałowe
- rząd Psilotales Prantl – psylotowce
- rząd Ophioglossales Link – nasięźrzałowce
- podklasa Marattiidae Klinge – strzelichowe
- rząd Marattiales Link – strzelichowce
- podklasa Polypodiidae Cronquist, Takht. & W.Zimm. – paprotkowe
- rząd Osmundales Martinov – długoszowce
- rząd Hymenophyllales A.B.Frank – rozpłochowce
- rząd Gleicheniales Schimp. – glejcheniowce
- rząd Schizaeales Schimp. – szparnicowce
- rząd Salviniales Link – salwiniowce
- rząd Cyatheales A.B.Frank – olbrzymkowce
- rząd Polypodiales Link – paprotkowce
- Inne systemy klasyfikacyjne
W XX wieku paprocie uważano za jedną z trzech klas żyjących współcześnie paprotników, obok skrzypów i widłaków. Zwykle dzielono je na paprocie grubozarodniowe i cienkozarodniowe. Wśród tych ostatnich wyróżniano paprocie wodne (odpowiadające salwiniowcom). W systemie Englera, jednym z powszechnie przyjmowanych w pierwszej połowie XX w. systemów taksonomicznych, grupy te klasyfikowano następująco:
- klasa Filicales – paprocie
- rząd Filicales leptosporangiatae (paprocie cienkozarodniowe)
- podrząd Eufilicineae
- podrząd Hydropteridineae – paprocie wodne
- rząd Marattiales – strzelichowe
- rząd Ophioglossales (Tuberithallosae) – nasięźrzałowce
- rząd Filicales leptosporangiatae (paprocie cienkozarodniowe)
Podobny podział przyjęto w mającym podobną pozycję systemie Wettsteina, gdzie klasa paproci (Filicinae) dzielona była na dwie podklasy Filicinae eusporangiatae (paprocie grubozarodniowe) z rzędami Marattiales i Ophioglossales oraz Filicinae leptosporangiatae (paprocie cienkozarodniowe) z rzędami Filicales (paprocie jednakozarodnikowe) i Hydropteridales (paprocie wodne, paprocie różnozarodnikowe).